ေတာင္တ႐ုတ္ပင္လယ္ႏွင့္ မဟာဗ်ဴဟာေရးရာ အပိုင္း – ၁

နိဒါန္း

အေရွ႕ေတာင္အာရွမွာ ႏိုင္ငံအခ်င္းခ်င္း စစ္မက္ျဖစ္ပြားေစမယ့္ ပဋိပကၡျဖစ္ႏိုင္ေခ်အရွိဆံုး ေနရာတခုကို လက္ညႇိဳးထိုးျပ ပါဆိုရင္ မဟာဗ်ဴဟာေလ့လာသူအမ်ားစုက ေတာင္တ႐ုတ္ပင္လယ္ကို လက္ညႇိဳးထိုးျပၾကမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ အေရွ႕ ေတာင္အာရွရဲ႕ မဟာဗ်ဴဟာေရးရာ ေလ့လာခ်က္ေတြမွာ ေတာင္တ႐ုတ္ပင္လယ္အေရးက ထိပ္ဆံုးကေန ေနရာယူထား ခဲ့တာ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ရွိေနခဲ့ပါၿပီ။ ေတာင္တ႐ုတ္ပင္လယ္မွာ ျပန္႔ၾကဲေနတဲ့ ကၽြန္းငယ္ေလးေတြနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး နယ္ေျမ ပိုင္နက္ဆိုင္ရာ အျငင္းပြားမႈေတြ အမ်ားအျပား ျဖစ္ပြားေနပါတယ္။ အဓိက ကၽြန္းစုေတြျဖစ္တဲ့ Spratlys Nansha Islands နဲ႔ Paracels တို႔ကို ပိုင္ဆိုင္မႈနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ဘရူးႏိုင္း၊ ဖိလစ္ပိုင္၊ မေလးရွားႏိုင္ငံ၊ ထိုင္၀မ္၊ ဗီယက္နမ္နဲ႔ တ႐ုတ္ျပည္သူ႔သမၼတႏိုင္ငံတို႔အၾကားမွာ နယ္ေျမပိုင္နက္ အျငင္းပြားမႈေတြ ေပၚထြက္လာပါတယ္။

(ပံု ၁ ေတာင္တရုတ္ပင္လယ္ နယ္ေျမပိုင္နက္ အျငင္းပြားမွဳျပ ေျမပံု)

နယ္ေျမပိုင္နက္ အျငင္းပြားမႈဆိုတာ နယ္ေျမတခုကို သူပိုင္တယ္၊ ငါပိုင္တယ္ ဆိုတာထက္ ပိုၿပီး က်ယ္၀န္းပါတယ္။ အ ထူးသျဖင့္ တိုင္းႏိုင္ငံတခုရဲ႕ အခ်ဳပ္အျခာအာဏာနဲ႔ သက္ဆိုင္ပါတယ္။ ေရပိုင္နက္ဆိုင္ရာ အခ်ဳပ္အျခာအာဏာနဲ႔ သက္ ဆိုင္တဲ့ အျငင္းပြားမႈေတြျဖစ္တာေၾကာင့္ ကာကြယ္ေရးဆိုင္ရာ မဟာဗ်ဴဟာေတြအေပၚမွာ တိုက္ရိုက္ သက္ေရာက္မႈ ရွိလာပါတယ္။ အဲဒီကေနတဆင့္ ပင္လယ္ေရေၾကာင္း ဆက္သြယ္ေရး၊ စြမ္းအင္ လံုျခံဳေရး၊ အစားအစာ လံုျခံဳေရး၊ သဘာ ၀ပတ္၀န္းက်င္လံုျခံဳေရး စတာေတြနဲ႔ပါ ဆက္စပ္လာပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ တိုင္းႏိုင္ငံတခုရဲ႕ နယ္ေျမပိုင္နက္ အျငင္းပြားမႈ ျပႆနာကို အစိုးရ၊ ကာကြယ္ေရးနဲ႔ လံုျခံဳေရး တာ၀န္ရွိသူေတြရဲ႕ ျပႆနာ အျဖစ္တင္မကဘဲ အမ်ဳိးသားေရး ျပႆနာ အျဖစ္ သတ္မွတ္ေလ့ရွိၾကတာ ျဖစ္ပါတယ္။

ေတာင္တ႐ုတ္ပင္လယ္အျငင္းပြားမႈေတြနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး၊ ပါ၀င္ပတ္သက္ေနတဲ့ တိုင္းျပည္ေတြက အမ်ဳိးသားေရး ျပႆ နာ၊ အခ်ဳပ္အျခာအာဏာျပႆနာလို႔ သတ္မွတ္ထားၾကစဥ္မွာပဲ၊ အျငင္းပြားမႈထဲ မပါ၀င္တဲ့ တိုင္းျပည္ေတြ ကလဲ မဟာဗ်ဴဟာရွဳေထာင့္ကေန စဥ္းစားသံုးသပ္ရတာေတြ ရွိလာပါတယ္။ ေတာင္တ႐ုတ္ ပင္လယ္ဟာ အေရွ႕အလယ္ပိုင္း၊ ပစိဖိတ္ေဒသေတာင္ပိုင္း၊ အေရွ႕ေတာင္အာရွ၊ အေရွ႕ေျမာက္အာရွနဲ႔ ေျမာက္အေမရိက ေစ်းကြက္ေတြကို ခ်ိတ္ဆက္ေပး ထားတဲ့ sea lane တခုျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီမွာ freedom of navigation မရွိရင္ ကမၻာ့ကုန္သြယ္ေရးကို ထိခိုက္လာေတာ့မွာ ျဖစ္သလို၊ အျခားစစ္ေရး ထိပ္တိုက္ ရင္ဆိုင္မႈေတြကေန ျဖစ္ပြားလာမယ့္ ကမၻာ့လံုျခံဳေရးျပႆနာေတြကိုလဲ ရင္ဆိုင္ၾက ရေတာ့မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္လဲ ေဒသဆိုင္ရာ ျပႆနာျဖစ္ေပမယ့္၊ ကမၻာ့ျပႆနာအျဖစ္ ႏိုင္ငံအမ်ားက ႐ွဳျမင္သံုး သပ္လာၾကရပါတယ္။ အခုဒီစာတမ္းမွာ ေတာင္တ႐ုတ္ပင္လယ္နဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ နယ္ေျမပိုင္နက္ဆိုင္ရာ အျငင္းပြားမႈ ျပႆနာမ်ား၊ ေဒသဆိုင္ရာနဲ႔ ႏိုင္ငံတကာဆိုင္ရာ မဟာဗ်ဴဟာအက်ဳိးဆက္မ်ား strategic implications)၊ တ႐ုတ္ ျပည္သူ႔သမၼတႏိုင္ငံရဲ႕ မူ၀ါဒနဲ႔ အျခားႏိုင္ငံမ်ားရဲ႕ မဟာဗ်ဴဟာတုန္႔ျပန္ခ်က္မ်ား strategic responses)၊ စစ္ေရးနဲ႔ သံ တမန္ေရးရာ ပဋိပကၡမ်ား ျဖစ္ပြားေစႏိုင္တဲ့ တြန္းအားမ်ား စတာေတြကို ေရးသားတင္ျပမွာ ျဖစ္ပါတယ္။

ေတာင္တ႐ုတ္ပင္လယ္ႏွင့္မဟာဗ်ဴဟာအေရးပါမႈေတာင္တ႐ုတ္ပင္လယ္ဟာစြမ္းအင္လံုျခံဳေရးနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး မဟာဗ်ဴဟာအခ်က္အခ်ာ ေဒသတခုျဖစ္ပါတယ္။ ၁၉၉၅ ခုႏွစ္မွာ ႐ုရွားကျပဳလုပ္တဲ့ ဆန္းစစ္ခ်က္တခုက ေတာင္တ႐ုတ္ပင္လယ္ရဲ႕ Spratly Island မွာ ေရနံ 6 billion barrels ရွိၿပီး၊ သဘာ၀ဓာတ္ေငြ႔ အမ်ားအျပားကိုလဲ ထုတ္လုပ္ႏိုင္မွာျဖစ္ေၾကာင္း ခန္႔မွန္းထားပါတယ္။ တ႐ုတ္ကၽြမ္းက်င္ ပညာ ရွင္ေတြကေတာ့ 150 billion barrels of oil and natural gas လို႔ ခန္႔မွန္းထားပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္လဲ တ႐ုတ္မီဒီယာ ေတြက “ဒုတိယပါရွန္းပင္လယ္ေကြ႔ေဒသ” လို႔ သတ္မွတ္ေျပာဆိုၾကပါတယ္။

ဒါတင္မကဘဲ ေတာင္တ႐ုတ္ပင္လယ္ဟာ ကမၻာ့ကုန္သြယ္ေရးရဲ႕ အေရးအပါဆံုး international sea lane တခုလဲ ျဖစ္ပါ တယ္။ ကမၻာတ၀ွမ္းလံုးက supertanker တ၀က္ေက်ာ္ဟာ ေတာင္တ႐ုတ္ပင္လယ္ကို ျဖတ္သန္း သြားလာေနၾကရတာ ျဖစ္ပါတယ္။ merchant fleet တ၀က္ေက်ာ္ဟာ ေတာင္တ႐ုတ္ပင္လယ္မွာရွိတဲ့ Rosenberg ကို ျဖတ္သန္းသြားလာေန ၾကပါတယ္။ စူးအက္ေရလက္ၾကားကို ျဖတ္သန္းသယ္ယူေနတဲ့ oil and Liquefied Natural Gas LNG ပမာဏရဲ႕ သံုး ဆေက်ာ္နဲ႔၊ ပနားမားေရလက္ၾကားကို ျဖတ္သန္းသယ္ယူေနတဲ့ oil and Liquefied Natural Gas LNG ပမာဏရဲ႕ ဆယ့္ငါးဆေက်ာ္ဟာ ေတာင္တ႐ုတ္ပင္လယ္ကေန ျဖတ္သန္းသယ္ယူေနရတာ ျဖစ္ပါတယ္။

(ပံု ၂ ေရနံႏွင့္ သဘာ၀ဓာတ္ေငြ႔ သယ္ယူေရးလမ္းေၾကာင္းမ်ားျပ ေျမပံု)

နယ္ေျမပိုင္နက္ အျငင္းပြားမႈဆိုတာ နယ္ေျမတခုကို သူပိုင္တယ္၊ ငါပိုင္တယ္ ဆိုတာထက္ ပိုၿပီး က်ယ္၀န္းပါတယ္။ အ ထူးသျဖင့္ တိုင္းႏိုင္ငံတခုရဲ႕ အခ်ဳပ္အျခာအာဏာနဲ႔ သက္ဆိုင္ပါတယ္။ ေရပိုင္နက္ဆိုင္ရာ အခ်ဳပ္အျခာအာဏာနဲ႔ သက္ ဆိုင္တဲ့ အျငင္းပြားမႈေတြျဖစ္တာေၾကာင့္ ကာကြယ္ေရးဆိုင္ရာ မဟာဗ်ဴဟာေတြအေပၚမွာ တိုက္ရိုက္ သက္ေရာက္မႈ ရွိလာပါတယ္။ အဲဒီကေနတဆင့္ ပင္လယ္ေရေၾကာင္း ဆက္သြယ္ေရး၊ စြမ္းအင္ လံုျခံဳေရး၊ အစားအစာ လံုျခံဳေရး၊ သဘာ ၀ပတ္၀န္းက်င္လံုျခံဳေရး စတာေတြနဲ႔ပါ ဆက္စပ္လာပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ တိုင္းႏိုင္ငံတခုရဲ႕ နယ္ေျမပိုင္နက္ အျငင္းပြားမႈ ျပႆနာကို အစိုးရ၊ ကာကြယ္ေရးနဲ႔ လံုျခံဳေရး တာ၀န္ရွိသူေတြရဲ႕ ျပႆနာ အျဖစ္တင္မကဘဲ အမ်ဳိးသားေရး ျပႆနာ အျဖစ္ သတ္မွတ္ေလ့ရွိၾကတာ ျဖစ္ပါတယ္။

ေတာင္တ႐ုတ္ပင္လယ္အျငင္းပြားမႈေတြနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး၊ ပါ၀င္ပတ္သက္ေနတဲ့ တိုင္းျပည္ေတြက အမ်ဳိးသားေရး ျပႆ နာ၊ အခ်ဳပ္အျခာအာဏာျပႆနာလို႔ သတ္မွတ္ထားၾကစဥ္မွာပဲ၊ အျငင္းပြားမႈထဲ မပါ၀င္တဲ့ တိုင္းျပည္ေတြ ကလဲ မဟာဗ်ဴဟာရွဳေထာင့္ကေန စဥ္းစားသံုးသပ္ရတာေတြ ရွိလာပါတယ္။ ေတာင္တ႐ုတ္ ပင္လယ္ဟာ အေရွ႕အလယ္ပိုင္း၊ ပစိဖိတ္ေဒသေတာင္ပိုင္း၊ အေရွ႕ေတာင္အာရွ၊ အေရွ႕ေျမာက္အာရွနဲ႔ ေျမာက္အေမရိက ေစ်းကြက္ေတြကို ခ်ိတ္ဆက္ေပး ထားတဲ့ sea lane တခုျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီမွာ freedom of navigation မရွိရင္ ကမၻာ့ကုန္သြယ္ေရးကို ထိခိုက္လာေတာ့မွာ ျဖစ္သလို၊ အျခားစစ္ေရး ထိပ္တိုက္ ရင္ဆိုင္မႈေတြကေန ျဖစ္ပြားလာမယ့္ ကမၻာ့လံုျခံဳေရးျပႆနာေတြကိုလဲ ရင္ဆိုင္ၾက ရေတာ့မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္လဲ ေဒသဆိုင္ရာ ျပႆနာျဖစ္ေပမယ့္၊ ကမၻာ့ျပႆနာအျဖစ္ ႏိုင္ငံအမ်ားက ႐ွဳျမင္သံုး သပ္လာၾကရပါတယ္။ အခုဒီစာတမ္းမွာ ေတာင္တ႐ုတ္ပင္လယ္နဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ နယ္ေျမပိုင္နက္ဆိုင္ရာ အျငင္းပြားမႈ ျပႆနာမ်ား၊ ေဒသဆိုင္ရာနဲ႔ ႏိုင္ငံတကာဆိုင္ရာ မဟာဗ်ဴဟာအက်ဳိးဆက္မ်ား strategic implications)၊ တ႐ုတ္ ျပည္သူ႔သမၼတႏိုင္ငံရဲ႕ မူ၀ါဒနဲ႔ အျခားႏိုင္ငံမ်ားရဲ႕ မဟာဗ်ဴဟာတုန္႔ျပန္ခ်က္မ်ား strategic responses)၊ စစ္ေရးနဲ႔ သံ တမန္ေရးရာ ပဋိပကၡမ်ား ျဖစ္ပြားေစႏိုင္တဲ့ တြန္းအားမ်ား စတာေတြကို ေရးသားတင္ျပမွာ ျဖစ္ပါတယ္။

ေတာင္တ႐ုတ္ပင္လယ္ႏွင့္ မဟာဗ်ဴဟာအေရးပါမႈ

ေတာင္တ႐ုတ္ပင္လယ္ဟာ စြမ္းအင္လံုျခံဳေရးနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး မဟာဗ်ဴဟာအခ်က္အခ်ာ ေဒသတခုျဖစ္ပါတယ္။ ၁၉၉၅ ခုႏွစ္မွာ ႐ုရွားကျပဳလုပ္တဲ့ ဆန္းစစ္ခ်က္တခုက ေတာင္တ႐ုတ္ပင္လယ္ရဲ႕ Spratly Island မွာ ေရနံ 6 billion barrels ရွိၿပီး၊ သဘာ၀ဓာတ္ေငြ႔ အမ်ားအျပားကိုလဲ ထုတ္လုပ္ႏိုင္မွာျဖစ္ေၾကာင္း ခန္႔မွန္းထားပါတယ္။ တ႐ုတ္ကၽြမ္းက်င္ ပညာ ရွင္ေတြကေတာ့ 150 billion barrels of oil and natural gas လို႔ ခန္႔မွန္းထားပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္လဲ တ႐ုတ္မီဒီယာ ေတြက “ဒုတိယပါရွန္းပင္လယ္ေကြ႔ေဒသ” လို႔ သတ္မွတ္ေျပာဆိုၾကပါတယ္။

ဒါတင္မကဘဲ ေတာင္တ႐ုတ္ပင္လယ္ဟာ ကမၻာ့ကုန္သြယ္ေရးရဲ႕ အေရးအပါဆံုး international sea lane တခုလဲ ျဖစ္ပါ တယ္။ ကမၻာတ၀ွမ္းလံုးက supertanker တ၀က္ေက်ာ္ဟာ ေတာင္တ႐ုတ္ပင္လယ္ကို ျဖတ္သန္း သြားလာေနၾကရတာ ျဖစ္ပါတယ္။ merchant fleet တ၀က္ေက်ာ္ဟာ ေတာင္တ႐ုတ္ပင္လယ္မွာရွိတဲ့ Rosenberg ကို ျဖတ္သန္းသြားလာေန ၾကပါတယ္။ စူးအက္ေရလက္ၾကားကို ျဖတ္သန္းသယ္ယူေနတဲ့ oil and Liquefied Natural Gas LNG ပမာဏရဲ႕ သံုး ဆေက်ာ္နဲ႔၊ ပနားမားေရလက္ၾကားကို ျဖတ္သန္းသယ္ယူေနတဲ့ oil and Liquefied Natural Gas LNG ပမာဏရဲ႕ ဆယ့္ငါးဆေက်ာ္ဟာ ေတာင္တ႐ုတ္ပင္လယ္ကေန ျဖတ္သန္းသယ္ယူေနရတာ ျဖစ္ပါတယ္။

ပါရွန္းပင္လယ္ေကြ႔ကေန သယ္ေဆာင္လာတဲ့ oil and Liquefied Natural Gas LNG ေတြဟာ ဂ်ပန္၊ ေတာင္ကိုးရီး ယားနဲ႔ ထိုင္၀မ္ႏိုင္ငံေတြရဲ႕ စက္မႈလက္မႈလုပ္ငန္းေတြကို အဓိကေထာက္ကူျပဳထားပါတယ္။ေတာင္ကိုးရီးယားရဲ႕ oil and Liquefied Natural Gas LNG သံုးစြဲမႈပမာဏ သံုးပံုႏွစ္ပံုဟာ ေတာင္တ႐ုတ္ပင္လယ္က ျဖတ္သန္းသယ္ေဆာင္လာတဲ့ supplies ေတြျဖစ္ၿပီး၊ ဂ်ပန္နဲ႔ ထိုင္၀မ္တို႔ရဲ႕ LNG သံုးစြဲမႈပမာဏ ေျခာက္ဆယ္ရာခိုင္ႏႈန္းေက်ာ္ကလဲ အလားတူပဲ ျဖစ္ပါ တယ္။ အကယ္၍ ေတာင္တ႐ုတ္ပင္လယ္မွာ စစ္ေရးပဋိပကၡေတြ ျဖစ္လာခဲ့ရင္ ဂ်ပန္၊ ေတာင္ကိုးရီးယားနဲ႔ ထိုင္၀မ္ႏိုင္ငံ တို႔ရဲ႕ စီးပြားေရးအေဆာက္အအံုကို အႀကီးအက်ယ္ ထိခိုက္ေစေတာ့မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ အင္ဒိုနီးရွားရဲ႕ LNG supplies နဲ႔ အေရွ႕အလယ္ပိုင္းေဒသ အဘူဒါဘီ၊ ကာတာတို႔ရဲ႕ ေရနံနဲ႔သဘာ၀ဓာတ္ေငြ႔ သယ္ယူပို႔ေဆာင္ေရး သေဘၤာေတြကလဲ ဒီေဒသကိုပဲ ျဖတ္သန္းေနၾကတာျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္လဲ Nicholas Spykman ဆိုသူက ေတာင္တ႐ုတ္ပင္လယ္နဲ႔ ဆက္စပ္ေဒသေတြကို ‘Asiatic Mediterranean.’ လို႔ သတ္မွတ္ေခၚဆိုခဲ့ပါတယ္။

(ပံု-၃ : Cam Ranh Bay)

စစ္ေရးမဟာဗ်ဴဟာအရလဲ ေတာင္တ႐ုတ္ပင္လယ္က အေရးႀကီးတဲ့ အခ်က္အခ်ာေဒသ ျဖစ္ပါတယ္။ အေရွ႕ေတာင္အာရွႏိုင္ငံေတြျဖစ္တဲ့ မေလးရွား၊ အင္ဒိုနီးရွားနဲ႔ ဖိလစ္ပိုင္ႏိုင္ငံေတြကို ဂ်ပန္တပ္မေတာ္က သိမ္းပိုက္ခဲ့စဥ္က ေတာင္တ႐ုတ္ပင္လယ္ကို အသံုးျပဳခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဗီယက္နမ္စစ္ပြဲကာလနဲ႔ ‘Operation Desert Storm’ against Iraq မွာလဲ အေမရိကန္ေရတပ္က ေတာင္တ႐ုတ္ပင္လယ္ကို အသံုးျပဳခဲ့ပါတယ္။ အေရွ႕ေတာင္အာရွရဲ႕ စစ္ေရးမဟာဗ်ဴဟာ အခ်က္အခ်ာက်တဲ့ ေနရာတခုျဖစ္တဲ့ Cam Ranh Bay ဟာ အျငင္းပြားမႈျဖစ္ပြားရာ ကၽြန္းေတြ၊ ေရျပင္ပိုင္နက္ေတြရဲ႕ အနီးမွာ ရွိေနပါတယ္။ အေမရိကန္ေရတပ္က စြန္႔ခြာၿပီးေနာက္ပိုင္းမွာ ဒီေနရာကို ႐ုရွားေတြက သိမ္းပိုက္ထားခဲ့ၿပီး ၂၀၀၂ ခုႏွစ္မွာ စြန္႔ခြာသြားၾကပါတယ္။ အဲဒီအခ်ိန္ကစၿပီး၊ ဗီယက္နမ္ေရတပ္က အေျခခ်တပ္စြဲထားခဲ့ပါတယ္။ ၂၁ ရာစု ကမၻာ့ႏိုင္ငံေရး၊ စစ္ေရး ဇာတ္ခံုဟာ အေရွ႕ေတာင္အာရွနဲ႔ ေတာင္အာရွစစ္မ်က္ႏွာကို ေရြ႔လ်ားလာၿပီးေနာက္ပိုင္းကာလ၊ ၂၀၁၀ ခုႏွစ္မွာေတာ့ ဗီယက္နမ္ ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္က ႏိုင္ငံျခားေရတပ္ေတြကို ငွားရမ္းၿပီး အေျခခ်တပ္စြဲခြင့္ျပဳဖို႔ အစီအစဥ္ ရွိေၾကာင္း ထုတ္ေဖာ္ ေျပာၾကားလာခဲ့ပါတယ္။

ေတာင္တ႐ုတ္ပင္လယ္ႏွင့္ စစ္ေရး၊ ႏိုင္ငံေရး သမိုင္းေနာက္ခံ

ဘီစီ ၂၀၀- ၃၀၀ ကာလေတြမွာ ေတာင္တ႐ုတ္ပင္လယ္ထဲမွာ ရွိတဲ့ Nansha Islands နဲ႔ အျခားကၽြန္းစုမ်ားက တ႐ုတ္ ေတြက ရွာေဖြေတြ႔ရွိၿပီး၊ အုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့ၾကပါတယ္။ ၁၈၈၅ ခုႏွစ္မွာ Nansha Islands ေတြကို ပိုင္ဆိုင္ေၾကာင္း တ႐ုတ္က တရား၀င္ေၾကျငာခဲ့ပါတယ္။ ဒုတိယကမၻာစစ္တြင္းကာလမွာ ဂ်ပန္က သိမ္းပိုက္ခဲ့ၿပီး၊ ၁၉၄၆ ခုႏွစ္ေရာက္ေတာ့ Nansha Islands ေတြကို Guangdong province ရဲ႕ တစိတ္တေဒသအျဖစ္ တ႐ုတ္က ေၾကျငာခဲ့ပါတယ္။ ၁၉၄၇ ခုႏွစ္ေရာက္ ေတာ့ Nansha Islands အေရွ႕ပိုင္းေဒသအခ်ဳိ႕နဲ႔ Scarborough Reef ကို ဖိလစ္ပိုင္ႏိုင္ငံပိုင္နက္အျဖစ္ ဖိလစ္ပိုင္က ေၾကျငာခဲ့ပါတယ္။ ၁၉၅၁ ခုႏွစ္မွာ ဂ်ပန္က Nansha Islands ကို ပိုင္ဆိုင္ခြင့္ရွိေၾကာင္း ေၾကျငာခဲ့ေပမယ့္၊ တစံုတရာ ပိုင္နက္အျဖစ္ ေၾကျငာမႈေတာ့ မျပဳလုပ္ခဲ့ပါဘူး။

၁၉၇၄ ခု၊ ဇန္န၀ါရီလမွာ ေတာင္ဗီယက္နမ္တပ္ေတြ အေျခခ်တပ္စြဲထားတဲ့ Paracels islands ေတြကို တ႐ုတ္တပ္မ ေတာ္က သိမ္းယူၿပီး၊ Nansha Islands ေတြနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ အခ်ဳပ္အျခာအာဏာကို ေၾကျငာခဲ့ပါတယ္။ ၁၉၇၅ ခုႏွစ္မွာ ေတာင္ဗီယက္နမ္က Nansha Islands ထဲက ေဒသအခ်ဳိ႕ကို သိမ္းပိုက္ ခဲ့ပါတယ္။ ၁၉၇၆ ခုႏွစ္မွာေတာ့ ေတာင္ဗီယက္ နမ္နဲ႔ ေျမာက္ဗီယက္နမ္တို႔ ျပန္လည္ေပါင္းစည္း သြားပါတယ္။ ၁၉၇၈ ခုႏွစ္မွာ ဖိလစ္ပိုင္သမၼတ မားကိုးစ္က တိုင္းျပည္ရဲ႕ ေျမပံုကို ေျပာင္းလဲေရးဆြဲၿပီး ေတာင္တ႐ုတ္ ပင္လယ္ထဲက ကၽြန္းေတြကို ဖိလစ္ပိုင္ႏိုင္ငံရဲ႕ နယ္ေျမပိုင္နက္အျဖစ္ ေၾက ျငာခဲ့ပါတယ္။ ၁၉၈၈ ခုႏွစ္၊ မတ္လမွာ Nansha Islands အနီးမွာ တ႐ုတ္ေရတပ္နဲ႔ ဗီယက္နမ္ေရတပ္တို႔အၾကား တိုက္ပြဲ ျဖစ္ပြားခဲ့ပါတယ္။ ၁၉၉၁ ခုႏွစ္မွာ တ႐ုတ္ျပည္သူ႔သမၼတႏိုင္ငံက Law on Territorial Waters and Their Contiguous Areas ကို ျပ႒ာန္းခဲ့ပါတယ္။

၁၉၉၂ ခုႏွစ္ေရာက္ေတာ့ ဗီယက္နမ္ပိုင္နက္အျဖစ္ ေၾကျငာထားတဲ့ Sin Cowe East အနီးမွာရွိတဲ့ Da Ba Dau reef မွာ တ႐ုတ္တပ္ေတြက အေျခခ်တပ္စြဲလာတာေၾကာင့္ ႏွစ္ဘက္တပ္ေတြအၾကားမွာ ထိေတြ႔မႈ အနည္းငယ္ ျဖစ္ပြားခဲ့ပါတယ္။ ၁၉၉၄ ခုႏွစ္မွာ တ႐ုတ္ျပည္သူ႔သမၼတႏိုင္ငံက ေတာင္တ႐ုတ္ပင္လယ္တခုလံုးကို တ႐ုတ္ႏိုင္ငံပိုင္နက္အျဖစ္ ထည့္သြင္း ေရးဆြဲထားတဲ့ ေျမပံုေတြကို ထုတ္ေ၀ျဖန္႔ခ်ိခဲ့ပါတယ္။ ၁၉၉၅ ခုႏွစ္မွာ Mischief Reef နဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး တ႐ုတ္နဲ႔ ဖိလစ္ ပိုင္ႏိုင္ငံတို႔အၾကားမွာ ပဋိပကၡ ျဖစ္ပြားလာပါတယ္။ ၂၀၀၀ ခုႏွစ္၊ ေမလေရာက္ေတာ့ တ႐ုတ္နဲ႔ ဖိလစ္ပိုင္ႏိုင္ငံျခားေရး၀န္ ႀကီးေတြ ေတြ႔ဆံုၿပီး ေတာင္တ႐ုတ္ပင္လယ္မွာ regional Code of Conduct ခ်မွတ္ေရးဆြဲ အေကာင္အထည္ေဖာ္ ေဆာင္ဖို႔ သေဘာတူညီခ်က္ ရယူခဲ့ပါတယ္။ ဒီဇင္ဘာလမွာ ဗီယက္နမ္နဲ႔ တ႐ုတ္တို႔အၾကားမွာ နယ္ေျမပိုင္နက္ အျငင္း ပြားဖြယ္ရာျဖစ္ေနတဲ့ Gulf of Tonkin နဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ျငိမ္းခ်မ္းစြာ ေျဖရွင္းၾကဖို႔ သေဘာတူညီခ်က္ ရလာပါတယ္။

၂၀၀၂ ခုႏွစ္၊ ႏို၀င္ဘာလမွာ Declaration on the Conduct of Parties on the South China Sea ကို တ႐ုတ္နဲ႔ အာ ဆီယံႏိုင္ငံမ်ားမွ ပူးတြဲေၾကျငာခဲ့ပါတယ္။ ၂၀၀၃ ခုႏွစ္၊ ေမလေရာက္ေတာ့ ေတာင္တ႐ုတ္ပင္လယ္ထဲမွာ ငါးဖမ္းခြင့္နဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး၊ တ႐ုတ္က ပိတ္ပင္တားဆီးထားတာကို ဗီယက္နမ္က ကန္႔ကြက္ခဲ့ၿပီး၊ Paracel and Nansha Islands ေတြနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ ဗီယက္နမ္ရဲ႕ နယ္ေျမပိုင္ဆိုင္မႈ အခြင့္အေရးမ်ားကို ေၾကျငာခဲ့ပါတယ္။

၂၀၀၆-၂၀၀၇ ကာလေတြမွာ ဗီယက္နမ္ႏိုင္ငံက ကမ္းလြန္ေရနံရွာေဖြေရး လုပ္ငန္းေတြကို အရွိန္ျမႇင့္ ေဆာင္ရြက္လာပါ တယ္။ ၂၀၀၇ ခုႏွစ္၊ ဇန္န၀ါရီလမွာ ဗီယက္နမ္ကြန္ျမဴနစ္ပါတီ ဗဟိုေကာ္မတီရဲ႕ The Fourth Plenum ကို က်င္းပခဲ့ၿပီး၊ “Maritime Strategy Towards the Year 2020.” ကို ခ်မွတ္ေရးဆြဲ အတည္ျပဳခဲ့ပါတယ္။ ဒီမဟာဗ်ဴဟာက maritime industries အထူးသျဖင့္ ေရနံနဲ႔ ငါးဖမ္းက႑ ေတြကို ၂၀၂၀ ခုႏွစ္မွာ တိုင္းျပည္၀င္ေငြရဲ႕ ၅၅ ရာခိုင္ႏွဳန္းကို ကိုယ္စားျပဳ လာသည္အထိ တိုးျမႇင့္ေဆာင္ရြက္ရန္ လုပ္ငန္းစဥ္ခ်မွတ္ခဲ့ပါတယ္။ ဗီယက္နမ္က ဒီလုပ္ငန္းစဥ္ကို အေကာင္အထည္ ေဖာ္တဲ့အေနနဲ႔ ၂၀၀၇ ခုႏွစ္၊ ဧၿပီလမွာ Trường Sa Spratly Island ကို ျမိဳ႕အဆင့္သတ္မွတ္လာခဲ့ပါတယ္။ ႏို၀င္ဘာလ ေရာက္ေတာ့ ဖိလစ္ပိုင္ဥပေဒျပဳသူေတြက Spratly Island ကို ဖိလစ္ပိုင္ႏိုင္ငံရဲ႕ archipelago အစိတ္အပိုင္းတခုအျဖစ္ သတ္မွတ္ထားတဲ့ archipelagic baselines law နဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ေဆြးေႏြးျငင္းခံုမႈေတြ ျပဳလုပ္လာပါတယ္။

၂၀၀၈ ခုႏွစ္၊ ဇြန္လကို ေရာက္ေတာ့ တ႐ုတ္ျပည္သူ႔သမၼတႏိုင္ငံရဲ႕ အျငင္းပြားမႈေျဖရွင္းေရး လမ္းညြန္ခ်က္အေနနဲ႔ ျပဳ လုပ္ထားတဲ့ The 2004 joint seismic survey agreement with the Philippines and Vietnam က သက္တမ္းကုန္ သြားပါတယ္။ ၂၀၀၉ ခုႏွစ္၊ မတ္လေရာက္ေတာ့ ဖိလစ္ပိုင္က Spratlys ကၽြန္းစုတပိုင္းတစကို ပိုင္ဆိုင္ေၾကာင္းေဖာ္ျပ ထားတဲ့ archipelagic baseline law ကို အတည္ျပဳျပ႒ာန္းခဲ့ပါတယ္။ တခ်ိန္တည္းမွာပဲ မေလးရွားသမၼတ Badawi က ေတာင္တ႐ုတ္ပင္လယ္ထဲမွာ မေလးရွားက သိမ္းယူထားတဲ့ Swallow Reef ကို လူသိရွင္ၾကားသြားေရာက္လည္ပတ္ၿပီး၊ ဒါဟာ မေလးရွားပိုင္နက္ျဖစ္ေၾကာင္း ထပ္မံ အတည္ျပဳခဲ့ပါတယ္။ ေမလေရာက္ေတာ့ ဗီယက္နမ္နဲ႔ မေလးရွားက ေတာင္ တ႐ုတ္ပင္လယ္ထဲမွာ တိုးခ်ဲ႕ continental shelves ေတြ သတ္မွတ္ၿပီး၊ ကုလသမဂၢကို ခြင့္ျပဳခ်က္ ေတာင္းခံလာပါတယ္။ ႏို၀င္ဘာလမွာ ဗီယက္နမ္ႏိုင္ငံျခားေရး၀န္ႀကီးဌာနက ဦးေဆာင္ၿပီး၊ ေတာင္တ႐ုတ္ပင္လယ္အေရးနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ ပညာ ရပ္ဆိုင္ရာ ကြန္ဖရင့္တခု က်င္းပၿပီး၊ ႏိုင္ငံတကာအာရံုစိုက္မႈရွိလာေအာင္ ျပဳလုပ္ခဲ့ပါတယ္။ ဒီဇင္ဘာလေရာက္ေတာ့ ဗီယက္နမ္ငါးဖမ္းသေဘၤာေတြက ၁၉၇၄ ခုႏွစ္ကတည္းက တ႐ုတ္ေရတပ္ ထိန္းခ်ဳပ္ထားတဲ့ Paracel Islands ေတြမွာ ခိုလွံဳခြင့္ေတြ ယူလာခဲ့ပါတယ္။

၂၀၁၀ ခုႏွစ္၊ ဇန္န၀ါရီလေရာက္ေတာ့ ဗီယက္နမ္မွာ အာဆီယံရဲ႕ အလွည့္က်ဥကၠ႒ ျဖစ္လာပါတယ္။ ဒါကို အခြင့္အေရး တခုအေနနဲ႔ သတ္မွတ္ၿပီး၊ အာဆီယံ႔အတြင္းမွာ ေတာင္တ႐ုတ္ပင္လယ္နဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ Consensus က်လာဖို႔ ဗီယက္ နမ္က ႀကိဳးပမ္းခဲ့ပါတယ္။ ဧၿပီလမွာ ေတာင္တ႐ုတ္ပင္လယ္တြင္း သြားလာေနတဲ့ Chinese fisheries administration patrol vessel ကို ဗီယက္နမ္ငါးဖမ္းသေဘၤာေတြနဲ႔ ကမ္းေစာင့္သေဘၤာ အစီးႏွစ္ဆယ္ေက်ာ္က ၀ိုင္း၀န္းပိတ္ဆို႔မႈ ျဖစ္လာ ပါတယ္။ အေျခအေနေတြက အနည္းငယ္ တင္းမာ လာတာေၾကာင့္ ဇူလိုင္လမွာက်င္းပတဲ့ အာဆီယံေဒသတြင္း ေဆြး ေႏြးပြဲမွာ အေမရိကန္နဲ႔ အျခားႏိုင္ငံ ၁၁ ႏိုင္ငံက ေတာင္တ႐ုတ္ပင္လယ္အေရးနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး စိုးရိမ္မကင္းျဖစ္ေၾကာင္း ေျပာဆိုလာခဲ့ၾကပါတယ္။ ႏို၀င္ဘာလမွာ ဗီယက္နမ္ႏိုင္ငံျခားေရး၀န္ႀကီးဌာနက ေတာင္တ႐ုတ္ပင္လယ္အေရးနဲ႔ ပတ္ သက္တဲ့ ပညာရပ္ဆိုင္ရာ ကြန္ဖရင့္ကို ဒုတိယအႀကိမ္ ထပ္မံက်င္းျပၿပီး၊ ႏိုင္ငံတကာ အာ႐ံုစိုက္မႈကို ရယူလာပါတယ္။

၂၀၁၁ ခုႏွစ္ေရာက္ေတာ့ တင္းမာမႈေရခ်ိန္ေတြက ျမင့္လာပါၿပီ။ ေဖေဖာ္၀ါရီလမွာ ဖိလစ္ပိုင္ႏိုင္ငံက Reed Bank အနီးမွာ seismic survey စတင္ျပဳလုပ္လာပါတယ္။ မတ္လမွာ ဗီယက္နမ္က တ႐ုတ္က ပိုင္ဆိုင္တယ္လို႔ ဆိုတဲ့ ေနရာတခ်ဳိ႕မွာ seismic survey ျပဳလုပ္လာပါတယ္။ ဇြန္လမွာ ဖိလစ္ပိုင္ဥပေဒျပဳသူေတြက Thitu Island ကို လူသိရွင္ၾကား သြား ေရာက္လည္ပတ္ခဲ့ၾကပါတယ္။ တခ်ိန္တည္းမွာပဲ ဗီယက္နမ္ကလဲ ေတာင္တ႐ုတ္ပင္လယ္ အတြင္းမွာ live-fire naval exercises ေတြ လုပ္လာပါတယ္။

၂၀၁၁ ခုႏွစ္၊ ဇြန္လ ၁၃ ရက္ေန႔မွာ ဗီယက္နမ္က ေရတပ္ေလ့က်င့္ေရးစတင္ျပဳလုပ္လာၿပီး၊ မေရွးမေႏွာင္းမွာပဲ ဇြန္လ ၂၈ ရက္ေန႔မွာ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုနဲ႔ ဖိလစ္ပိုင္ႏိုင္ငံတို႔ ပူးတြဲေရတပ္ေလ့က်င့္ေရးေတြ စတင္ျပဳလုပ္လာပါတယ္။ ဇူ လိုင္လ ၉ ရက္ေန႔မွာ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စု၊ ဂ်ပန္နဲ႔ ၾသစေၾတးလ် ႏိုင္ငံေတြက ပူးတြဲေရတပ္ေလ့က်င့္ေရးေတြကို ေတာင္တ႐ုတ္ပင္လယ္မွာ ျပဳလုပ္လာပါတယ္။ ဇူလိုင္လ ၁၅ ရက္ေန႔မွာ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုနဲ႔ ဗီယက္နမ္တို႔အ ၾကား naval exchanges ေတြ ျပဳလုပ္လာၿပီး၊ ဇူလိုင္လ ၁၉ ရက္ေန႔မွာ က်င္းပတဲ့ အာဆီယံေဒသတြင္း ေဆြးေႏြးပြဲမွာ ေတာ့ ေတာင္တ႐ုတ္ပင္လယ္ အျငင္းပြားျပႆနာက အေရးပါဆံုး ေဆြးေႏြးစရာေခါင္းစဥ္ျဖစ္လာပါေတာ့တယ္။ ဇူလိုင္ လ ၂၅ ရက္ေန႔မွာ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံျခားေရး ၀န္ႀကီးက ေဒသတြင္း freedom of navigation ကို ထိခိုက္မႈ မရွိေစေၾကာင္း အာမခံတယ္လို႔ ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။

ေအာက္တိုဘာလမွာ တ႐ုတ္နဲ႔ ဗီယက္နမ္တို႔အၾကား ေတြ႔ဆံုေဆြးေႏြးပြဲေတြ စတင္က်င္းပၿပီး၊ ျပႆနာေတြကို ၾကား၀င္ မခံဘဲ ႏွစ္ဘက္ေခါင္းေဆာင္မ်ားအၾကား တိုက္ရိုက္ဆက္သြယ္ေျဖရွင္းဖို႔ သေဘာတူညီခ်က္ ရရွိခဲ့ၾကပါတယ္။ ေအာက္တိုဘာလ ၁၈ ရက္ေန႔မွာ ဂ်ပန္ႏိုင္ငံျခားေရး၀န္ႀကီးက အင္ဒိုနီးရွားနဲ႔ အျခားအေရွ႕ေတာင္အာရွႏိုင္ငံမ်ားကို အလည္အပတ္ခရီးသြားေရာက္ၿပီး ေတာင္တ႐ုတ္ပင္လယ္ အျငင္းပြားမႈ ေတြကို ေျဖရွင္းေရးအတြက္ multilateral framework တခုကို ခ်ျပေဆြးေႏြးခဲ့ပါတယ္။ ဂ်ပန္အေနနဲ႔ နယ္ေျမအျငင္းပြားမႈေတြကို အေမရိကန္အပါအ၀င္ ျပႆနာထဲမွာ မပါ၀င္တဲ့ ႏိုင္ငံေတြနဲ႔ ေျဖရွင္းျခင္း မျပဳပဲ သက္ဆိုင္ရာႏိုင္ငံေတြနဲ႔သာ တိုက္ရိုက္ေဆြးေႏြးလိုေၾကာင္း သေဘာထားကို ထုတ္ေဖာ္ခဲ့ပါတယ္။

ေအာက္တိုဘာ ၂၀ ရက္မွာ အေမရိကန္နဲ႔ ဖိလစ္ပိုင္တို႔က ပူးတြဲ marine drills ကို စတင္ျပဳလုပ္လာၿပီး၊ တခ်ိန္တည္းမွာ ပဲ ဖိလစ္ပိုင္ေရတပ္ သေဘၤာက တ႐ုတ္ငါးဖမ္းသေဘၤာကို ေတာင္တ႐ုတ္ပင္လယ္မွာ တိုက္ခိုက္လာပါတယ္။ ေနာက္ ပိုင္းမွာ ဖိလစ္ပိုင္ေရတပ္က တ႐ုတ္ကို ဒီကိစၥနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး၊ ေတာင္းပန္မႈ ျပဳလုပ္လာပါတယ္။ ႏို၀င္ဘာလမွာ က်င္းပ တဲ့ အေရွ႕အာရွကြန္ဖရင့္မွာ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုနဲ႔ အာဆီယံႏိုင္ငံမ်ားက တ႐ုတ္ျပည္သူ႔သမၼတႏိုင္ငံရဲ႕ ေတာင္တ ႐ုတ္ပင္လယ္ဆိုင္ရာ အခ်ဳပ္အျခာအာဏာ ေတာင္းဆို ေၾကျငာမႈေတြ၊ မူ၀ါဒေတြနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ဖိအားေပးလာပါတယ္။ မ်ားမၾကာမီမွာပဲ တ႐ုတ္ေရတပ္ရဲ႕ aircraft carrier က yellow sea မွာ စတင္လွဳပ္ရွားသြားလာမႈေတြ ျပဳလုပ္လာပါ တယ္။ ဒီလိုနဲ႔ ၂၀၁၂ ခုႏွစ္မွာေတာ့ ေတာင္တ႐ုတ္ပင္လယ္အေရးနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး စစ္ေရး၊ ႏိုင္ငံေရး တင္းမာမႈ ေရခ်ိန္က ျမင့္တက္လာပါတယ္။

(ဆက္လက္ေဖာ္ျပပါမည္)

ခင္မမမ်ဳိး

(၂၈၊ ၉၊ ၂၀၁၂) 

naytthit.net