ကမၻာတ၀ွမ္း ေသြးတိုးေရာဂါျဖစ္ပြားမႈ အေျခအေနျပေျမပံု။
ဒီကေန႔ ဧၿပီလ ၇ ရက္ေန႔မွာက်ေရာက္တဲ့ ကမၻာ့က်န္းမာေရးေန႔မွာ အျဖစ္မ်ားၿပီး
အဓိက ေသဆံုးမႈျဖစ္ေစတဲ့ ေသြးတိုးေရာဂါ ကာကြယ္ေရး
၀ိုင္း၀န္းႀကိဳးပမ္းၾကဖို႔ ကုလသမဂၢအဖြဲ႔ႀကီးကေန ႏႈိးေဆာ္လိုက္ပါတယ္။
ႏွလံုးေရာဂါ ေလျဖတ္တာနဲ႔ ေသဆံုးမႈေတြကို အဓိကျဖစ္ေစတဲ့ ဒီေသြးတိုးေရာဂါကို
ကမၻာေပၚက အသက္ ၂၅ ႏွစ္အထက္ လူစုစုေပါင္းရဲ႕ သံုးပံုတပံုမွာ ခံစားေနရၿပီလုိ႔
သတိေပးလိုက္ပါတယ္။ ၂၅ ႏွစ္လို ငယ္ရြယ္တဲ့အခ်ိန္ကေနစၿပီး ၃ ေယာက္မွာ
တေယာက္ႏႈန္းနဲ႔ အေတာ္ေလးျဖစ္လာေနတဲ့ ဒီေရာဂါကို ျဖစ္ေနၾကတဲ့ကာယကံရွင္ေတြ
ကိုယ္တိုင္က သူတို႔မွာ ျဖစ္ေနမွန္းမသိၾကတာ အမ်ားႀကီးရွိၿပီး ႏိုင္ငံတကာ
က်န္းမာေရး အသိုင္းအ၀ိုင္းအေနနဲ႔ ဒါကို၀ိုင္း၀န္းကူညီဖို႔ အခုလို
တိုက္တြန္းလိုက္တာပါ။ အျပည့္စံုကို ဗီြအိုေအသတင္းေထာက္ Carol Pearson ရဲ႕
သတင္းလႊာကို ကို၀င္းမင္းက တင္ျပထားပါတယ္။
လူ႔ခႏၶာကိုယ္ထဲက ခႏၶာကိုယ္အစိတ္အပိုင္း အားလံုးကို ႏွလံုးကေနတဆင့္ ေအာက္စီဂ်င္ပါတဲ့ေသြးေတြကို ေပးပို႔ရတာမို႔ ႏွလံုးဟာ အသက္ရွင္ဖုိ႔အသက္ေသြးေၾကာ ျဖစ္ေနပါတယ္။ ေသြးတိုးတယ္ဆိုတာကေတာ့ ဒီႏွလံုးကေသြးေတြကို ေသြးေၾကာကေနပို႔ရာမွာ ႏွလံုးေသြးေၾကာနံရံေတြမွာ ျဖစ္ေပၚလာတဲ့ ဖိအားေတြ ပုံမွန္ထက္ မ်ားျပားလာတာကို ဆိုလိုတာပါ။ ဒီေသြးတိုးတာ ရွိမရွိကို ေဆးခန္းတိုင္းမွာရွိတဲ့ လက္ေမာင္းမွာပတ္တုိင္းတဲ့ ေသြးေပါင္ခ်ိန္တိုင္း ကိရိယာနဲ႔တိုင္းရင္ ႏွလံုးက ေသြးညစ္ထုတ္တဲ့အခ်ိန္မွာျဖစ္တဲ့ ဖိအားကို အထက္ေသြးလို႔ေခၚၿပီး ႏွလံုးက ျပန္ေလွ်ာ့လိုက္တဲ့အခ်ိန္မွာျဖစ္တဲ့ ဖိအားကိုေတာ့ ေအာက္ေသြးလို႔ေခၚၾကတာပါ။ အေမရိကန္ႏုိင္ငံ မယ္ရီလန္းတကၠသိုလ္ေဆးေက်ာင္းက ေဒါက္တာ စတီဗင္ဟားဗက္ က ခုလိုေျပာျပပါတယ္။
“အထက္ေသြး ၁၁၅ အထက္နဲ႔ ေအာက္ေသြး ၇၅ ထက္ေက်ာ္သြားတာနဲ႔ ဘယ္အဆင့္မွာမဆို အႏၱရာယ္မ်ားသြားပါၿပီ။ ဒါ့အျပင္ အထက္ေသြး ၁၁၅ ထက္ ၂၀ မီလီမီတာတဆင့္စီ ေက်ာ္တိုင္းေက်ာ္တိုင္း ဒီအႏၱရာယ္က ႏွစ္ဆစီ တိုးတိုးသြားတာပါ။”
အခုလို အထက္ေသြးနဲ႔ေအာက္ေသြး ပံုမွန္ထက္ျမင့္တက္သြားတာကို ေသြးတိုးတာလို႔ ေခၚၾကတာပါ။ အေမရိကန္ႏုိင္ငံ Cleveland ေဆး႐ံုက ေဒါက္တာ ေဂ်ာ့ေတာမက္စ္ ကလည္း -
“ေသြးတိုးတာျဖစ္လာတာနဲ႔ ေသြးေၾကာေတြရဲ႕ နံရံေတြမွာ ဖိအားေတြမ်ားလာပါတယ္။ ဒီေသြးေၾကာေတြက ဦးေႏွာက္ ႏွလံုးနဲ႔ ေက်ာက္ကပ္ေတြကို ေသြးပို႔ေပးရတာဆိုေတာ့ ဒီအဂၤါ အစိတ္အပိုင္းေတြ ပ်က္စီးသြားေစဖို႔၊ အထူးသျဖင့္ေတာ့ ေက်ာက္ကပ္ေရာဂါေတြ ျဖစ္ဖို႔နဲ႔ ေလျဖတ္တာေတြ ျဖစ္ဖို႔ အႏၱရာယ္မ်ားသြားပါေတာ့တယ္။”
တကယ္ေတာ့ အခုလို ေသြးတိုးတာျဖစ္လာရင္ ႏွလံုးကေန ေသြးထုတ္လႊတ္ႏိုင္ဖို႔ ပံုမွန္ထက္ပို အလုပ္လုပ္ရေလ့ရွိပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္မို႔ ႏွလံုးၾကြက္သားေတြက မႏိုင္၀န္ထမ္းၿပီး အားနည္းသြားရကာ ႏွလံုးေဖာက္တာ၊ သို႔မဟုတ္ ႏွလံုးပ်က္တာ ျဖစ္သြားရတာပါ။ ဒီေသြးတိုးေရာဂါ ျဖစ္ရတဲ့အေၾကာင္းရင္းေတြကိုေတာ့ ၉၅ % မသိရပါဘူး။ ဒါေပမဲ့ ျဖစ္ဖို႔အႏၱရာယ္ပိုႀကီး သြားေစတဲ့အခ်က္ေတြကိုေတာ့ သိထားပါတယ္။ တခုကေတာ့ အသက္ႀကီးလာတာနဲ႔အမွ် ေသြးေၾကာေတြ မာလာတာျဖစ္ပါတယ္။ ေနာက္ မ်ိဳး႐ိုးဗီဇနဲ႔လည္း ပတ္သက္ေနတာမို႔ မိသားစုထဲမွာ ေသြးတိုးျဖစ္တာရွိရင္ ျဖစ္ဖို႔အႏၱရာယ္ ပိုမ်ားသြားပါေတာ့တယ္။ ဒါ့အျပင္ ၀တာ၊ ေဆးလိပ္ေသာက္တာနဲ႔ ဆား အစားမ်ားတာေၾကာင့္လည္း ေသြးေပါင္ခ်ိန္ ပိုတက္သြားေစပါတယ္။ ေဒါက္တာ ေဂ်ာ့ေတာမတ္စ္ ကပဲ ဆား စားတာနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ခုလို ေျပာပါတယ္။
“ဆား စားတဲ့အေၾကာင္းကို လူနာေတြ ေမးတဲ့အခါက်ေတာ့ သူတို႔က ဆားမထည့္ဘဲစားတယ္လို႔ ေျပာၾကတယ္ဗ်။ ဒါက ေကာင္းပါတယ္။ ဒါေပမဲ့သတိထားရမွာက စားဖို႔အသင့္လုပ္ထားၿပီးသား အစားအစာေတြထဲမွာက ဒီ ဆား၊ ဒါမွမဟုတ္ ဆိုဒီယမ္ေတြက အမ်ားႀကီးပါေနတယ္ဗ်။”
တကယ္ေတာ့ လူ႔ခႏၶာကိုယ္မွာက တေန႔ကုိ ဆား ၁၅၀ မီလီဂရမ္ပဲ လုိတာပါ။ ဒါေပမဲ့ အေမရိကန္ေတြကေတာ့ ဆိုင္ေတြက ျပင္ဆင္ေရာင္းခ်တဲ့ အစားအစာေတြထဲမွာ ဆားပမာဏ ၃,၀၀၀ နဲ႔ ၄,၀၀၀ မီလီဂရမ္ၾကား ပါတာကို စားေနၾကရတယ္လုိ႔ ဆရာ၀န္ေတြက သတိေပးေနပါတယ္။ တကယ္ေတာ့ ဆရာ၀န္ေတြအေနနဲ႔ ေသြးေပါင္ခ်ိန္ကို ထိန္းထားႏိုင္ဖို႔ ဆားနည္းတာ၊ အဆီနည္းတာေတြနဲ႔ ဟင္းသီးဟင္းရြက္ အမွ်င္မ်ားမ်ားပါတဲ့အစားေတြကို စားၾကဖို႔ တိုက္တြန္းေလ့ရွိပါတယ္။
ဒါ့အျပင္ ခႏၶာကိုယ္အေလးခ်ိန္မ်ားေနရင္လည္း ေလွ်ာ့ၾကဖို႔နဲ႔ ေဆးလိပ္မေသာက္ၾကဖို႔ကိုလည္း မွာေလ့ရွိပါတယ္။ ေနာက္ အေရးႀကီးတာတခုကေတာ့ ေသြးတိုးေရာဂါမွာ အစပိုင္းမွာ ေရာဂါလကၡဏာသိပ္ၿပီး ျပေလ့မရွိဘဲ ေရာဂါဆိုးလာမွသာ ေရာဂါလကၡဏာ စ ျပေလ့ရွိတာမို႔ ေသြးေပါင္ခ်ိန္ တိုင္းၾကည့္မွပဲ မသိဘဲနဲ႔ ႐ုတ္တရက္ ျဖဳတ္ခနဲေသသြားႏုိင္တဲ့ ဒီ ေသြးတိုးေရာဂါ ကေန ကာကြယ္ႏုိင္မွာျဖစ္ပါတယ္။
လူ႔ခႏၶာကိုယ္ထဲက ခႏၶာကိုယ္အစိတ္အပိုင္း အားလံုးကို ႏွလံုးကေနတဆင့္ ေအာက္စီဂ်င္ပါတဲ့ေသြးေတြကို ေပးပို႔ရတာမို႔ ႏွလံုးဟာ အသက္ရွင္ဖုိ႔အသက္ေသြးေၾကာ ျဖစ္ေနပါတယ္။ ေသြးတိုးတယ္ဆိုတာကေတာ့ ဒီႏွလံုးကေသြးေတြကို ေသြးေၾကာကေနပို႔ရာမွာ ႏွလံုးေသြးေၾကာနံရံေတြမွာ ျဖစ္ေပၚလာတဲ့ ဖိအားေတြ ပုံမွန္ထက္ မ်ားျပားလာတာကို ဆိုလိုတာပါ။ ဒီေသြးတိုးတာ ရွိမရွိကို ေဆးခန္းတိုင္းမွာရွိတဲ့ လက္ေမာင္းမွာပတ္တုိင္းတဲ့ ေသြးေပါင္ခ်ိန္တိုင္း ကိရိယာနဲ႔တိုင္းရင္ ႏွလံုးက ေသြးညစ္ထုတ္တဲ့အခ်ိန္မွာျဖစ္တဲ့ ဖိအားကို အထက္ေသြးလို႔ေခၚၿပီး ႏွလံုးက ျပန္ေလွ်ာ့လိုက္တဲ့အခ်ိန္မွာျဖစ္တဲ့ ဖိအားကိုေတာ့ ေအာက္ေသြးလို႔ေခၚၾကတာပါ။ အေမရိကန္ႏုိင္ငံ မယ္ရီလန္းတကၠသိုလ္ေဆးေက်ာင္းက ေဒါက္တာ စတီဗင္ဟားဗက္ က ခုလိုေျပာျပပါတယ္။
“အထက္ေသြး ၁၁၅ အထက္နဲ႔ ေအာက္ေသြး ၇၅ ထက္ေက်ာ္သြားတာနဲ႔ ဘယ္အဆင့္မွာမဆို အႏၱရာယ္မ်ားသြားပါၿပီ။ ဒါ့အျပင္ အထက္ေသြး ၁၁၅ ထက္ ၂၀ မီလီမီတာတဆင့္စီ ေက်ာ္တိုင္းေက်ာ္တိုင္း ဒီအႏၱရာယ္က ႏွစ္ဆစီ တိုးတိုးသြားတာပါ။”
အခုလို အထက္ေသြးနဲ႔ေအာက္ေသြး ပံုမွန္ထက္ျမင့္တက္သြားတာကို ေသြးတိုးတာလို႔ ေခၚၾကတာပါ။ အေမရိကန္ႏုိင္ငံ Cleveland ေဆး႐ံုက ေဒါက္တာ ေဂ်ာ့ေတာမက္စ္ ကလည္း -
“ေသြးတိုးတာျဖစ္လာတာနဲ႔ ေသြးေၾကာေတြရဲ႕ နံရံေတြမွာ ဖိအားေတြမ်ားလာပါတယ္။ ဒီေသြးေၾကာေတြက ဦးေႏွာက္ ႏွလံုးနဲ႔ ေက်ာက္ကပ္ေတြကို ေသြးပို႔ေပးရတာဆိုေတာ့ ဒီအဂၤါ အစိတ္အပိုင္းေတြ ပ်က္စီးသြားေစဖို႔၊ အထူးသျဖင့္ေတာ့ ေက်ာက္ကပ္ေရာဂါေတြ ျဖစ္ဖို႔နဲ႔ ေလျဖတ္တာေတြ ျဖစ္ဖို႔ အႏၱရာယ္မ်ားသြားပါေတာ့တယ္။”
တကယ္ေတာ့ အခုလို ေသြးတိုးတာျဖစ္လာရင္ ႏွလံုးကေန ေသြးထုတ္လႊတ္ႏိုင္ဖို႔ ပံုမွန္ထက္ပို အလုပ္လုပ္ရေလ့ရွိပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္မို႔ ႏွလံုးၾကြက္သားေတြက မႏိုင္၀န္ထမ္းၿပီး အားနည္းသြားရကာ ႏွလံုးေဖာက္တာ၊ သို႔မဟုတ္ ႏွလံုးပ်က္တာ ျဖစ္သြားရတာပါ။ ဒီေသြးတိုးေရာဂါ ျဖစ္ရတဲ့အေၾကာင္းရင္းေတြကိုေတာ့ ၉၅ % မသိရပါဘူး။ ဒါေပမဲ့ ျဖစ္ဖို႔အႏၱရာယ္ပိုႀကီး သြားေစတဲ့အခ်က္ေတြကိုေတာ့ သိထားပါတယ္။ တခုကေတာ့ အသက္ႀကီးလာတာနဲ႔အမွ် ေသြးေၾကာေတြ မာလာတာျဖစ္ပါတယ္။ ေနာက္ မ်ိဳး႐ိုးဗီဇနဲ႔လည္း ပတ္သက္ေနတာမို႔ မိသားစုထဲမွာ ေသြးတိုးျဖစ္တာရွိရင္ ျဖစ္ဖို႔အႏၱရာယ္ ပိုမ်ားသြားပါေတာ့တယ္။ ဒါ့အျပင္ ၀တာ၊ ေဆးလိပ္ေသာက္တာနဲ႔ ဆား အစားမ်ားတာေၾကာင့္လည္း ေသြးေပါင္ခ်ိန္ ပိုတက္သြားေစပါတယ္။ ေဒါက္တာ ေဂ်ာ့ေတာမတ္စ္ ကပဲ ဆား စားတာနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ခုလို ေျပာပါတယ္။
“ဆား စားတဲ့အေၾကာင္းကို လူနာေတြ ေမးတဲ့အခါက်ေတာ့ သူတို႔က ဆားမထည့္ဘဲစားတယ္လို႔ ေျပာၾကတယ္ဗ်။ ဒါက ေကာင္းပါတယ္။ ဒါေပမဲ့သတိထားရမွာက စားဖို႔အသင့္လုပ္ထားၿပီးသား အစားအစာေတြထဲမွာက ဒီ ဆား၊ ဒါမွမဟုတ္ ဆိုဒီယမ္ေတြက အမ်ားႀကီးပါေနတယ္ဗ်။”
တကယ္ေတာ့ လူ႔ခႏၶာကိုယ္မွာက တေန႔ကုိ ဆား ၁၅၀ မီလီဂရမ္ပဲ လုိတာပါ။ ဒါေပမဲ့ အေမရိကန္ေတြကေတာ့ ဆိုင္ေတြက ျပင္ဆင္ေရာင္းခ်တဲ့ အစားအစာေတြထဲမွာ ဆားပမာဏ ၃,၀၀၀ နဲ႔ ၄,၀၀၀ မီလီဂရမ္ၾကား ပါတာကို စားေနၾကရတယ္လုိ႔ ဆရာ၀န္ေတြက သတိေပးေနပါတယ္။ တကယ္ေတာ့ ဆရာ၀န္ေတြအေနနဲ႔ ေသြးေပါင္ခ်ိန္ကို ထိန္းထားႏိုင္ဖို႔ ဆားနည္းတာ၊ အဆီနည္းတာေတြနဲ႔ ဟင္းသီးဟင္းရြက္ အမွ်င္မ်ားမ်ားပါတဲ့အစားေတြကို စားၾကဖို႔ တိုက္တြန္းေလ့ရွိပါတယ္။
ဒါ့အျပင္ ခႏၶာကိုယ္အေလးခ်ိန္မ်ားေနရင္လည္း ေလွ်ာ့ၾကဖို႔နဲ႔ ေဆးလိပ္မေသာက္ၾကဖို႔ကိုလည္း မွာေလ့ရွိပါတယ္။ ေနာက္ အေရးႀကီးတာတခုကေတာ့ ေသြးတိုးေရာဂါမွာ အစပိုင္းမွာ ေရာဂါလကၡဏာသိပ္ၿပီး ျပေလ့မရွိဘဲ ေရာဂါဆိုးလာမွသာ ေရာဂါလကၡဏာ စ ျပေလ့ရွိတာမို႔ ေသြးေပါင္ခ်ိန္ တိုင္းၾကည့္မွပဲ မသိဘဲနဲ႔ ႐ုတ္တရက္ ျဖဳတ္ခနဲေသသြားႏုိင္တဲ့ ဒီ ေသြးတိုးေရာဂါ ကေန ကာကြယ္ႏုိင္မွာျဖစ္ပါတယ္။
No comments:
Post a Comment