ရခိုင္က မူဆလင္ေတြ ေဘးကင္းရာေရႊ႕ေပးဖုိ႔ HRW ေတာင္းဆုိ

ရခိုင္ျပည္နယ္ စစ္ေတြၿမိဳ႕ ဒုကၡသည္စခန္းက ႐ိုဟင္ဂ်ာဒုကၡသည္ေတြ (၁၄ ေမ ၂၀၁၃)

မဟာဆန္ ဆိုင္ကလုန္း မုန္တိုင္းဟာ ရခိုင္ျပည္နယ္ေျမာက္ပိုင္းေဒသကို ခ်ဥ္းကပ္လာတာေၾကာင့္၊ အ့ဲဒီေဒသမွာရိွတဲ့ ေသာင္းနဲ႔ခ်ီတဲ့ မူဆလင္ေတြအတြက္ အႏၱရာယ္ရိွေနတယ္လို႔ နယူးေယာက္အေျခစိုက္ HRW လူ႔အခြင့္အေရးအဖဲြ႔ႀကီးက ေျပာပါတယ္။

ျမန္မာအာဏာပို္င္ေတြအေနနဲ႔ မုန္တိုင္းမ၀င္ခင္ ျပင္ဆင္မႈေတြ လုပ္ေနတယ္ဆိုေပမဲ့၊ အဲ့ဒီ မူဆလင္ ဒုကၡသည္ေတြကို ေဘးကင္းတဲ့ ေနရာေတြကို ေရႊ႕ေျပာင္းမႈေတြ မလုပ္ေသးဘူးလို႔လည္း HRW က စြပ္စဲြပါတယ္။ အျပည့္အစံုကို ကိုသားညြန္႔ဦး က တင္ျပထားပါတယ္။
 
ၿပီးခဲ့တဲ့ႏွစ္တုန္းက ရခိုင္ျပည္နယ္ ပဋိပကၡေတြေၾကာင့္ ထြက္ေျပးၾကရတဲ့ ေသာင္းနဲ႔ခ်ီတဲ့ မူဆလင္ ဒုကၡသည္ေတြကို မုန္တိုင္းေဘးလြတ္ရာ အျမင့္ပိုင္းေဒသေတြကို အျမန္ဆံုး ေရႊ႕ေျပာင္းေပးဖို႔ HRW လူ႔အခြင့္အေရးအဖဲြ႔ႀကီးက ျမန္မာအစိုးရကို တိုက္တြန္း ေတာင္းဆိုတာပါ။
 
၂၀၁၂ ခုႏွစ္ ဇြန္လက စခဲ့တဲ့ အၾကမ္းဖက္မႈေတြေၾကာင့္ ရခုိင္ျပည္နယ္အတြင္းက ႐ိုဟင္ဂ်ာနဲ႔ ကမန္ မူဆလင္ ခန္႔မွန္းေခ် ၁ သိန္း ၄ ေသာင္းေလာက္ရဲ႕ တ၀က္ဟာ ေရလြႊမ္းမိုးတတ္တဲ့ လယ္ကြင္းေတြနဲ႔ ကမ္း႐ိုးတန္းေဒသေတြမွာ ေနထိုင္ေနၾကရတယ္လို႔ HRW ရဲ႕ မေန႔က ထုတ္ျပန္ခ်က္မွာ ေဖာ္ျပပါတယ္။
 
မဟာဆန္ ဆိုင္ကလုန္း မုန္တိုင္းဟာ အခု ေမလ ၁၅ ရက္ေန႔က်ရင္ ျမန္မာႏိုင္ငံ အေနာက္ျခမ္းနဲ႔ ဘဂၤလားေဒ့ရ္ွ ကမ္း႐ိုးတန္းေဒသကို ၀င္ေရာက္ႏိုင္တယ္လို႔ ခန္႔မွန္းထားတာေၾကာင့္၊ အဲ့ဒီ ဒုကၡသည္ေတြအတြက္ အလြန္အမင္း အသက္ အႏၱရာယ္ ရိွေနတယ္လို႔ ေဖာ္ျပပါတယ္။
ျမန္မာအစိုးရကေတာ့ သူတုိ႔အေနနဲ႔ မုန္တိုင္း သတိေပးခ်က္ေတြနဲ႔အတူ မုန္တိုင္း ၀င္ေရာက္ႏိုင္ေခ် ရိွတဲ့ေဒသေတြက လူေတြကို ေဘးကင္းရာ အျမင့္ပိုင္းေတြကို ေရႊ႕ေျပာင္း ေနရာခ် ထားေပးေနတယ္လို႔ ထုတ္ျပန္ပါတယ္။

ကုလသမဂၢရဲ႕ OCHA လူသားခ်င္း ကူညီမႈဆိုင္ရာ ညိႇႏိႈင္းေရးမႉး႐ံုးရဲ႕ ထုတ္ျပန္ခ်က္မွာေတာ့ မုန္တိုင္းေၾကာင့္ အိႏိၵယ၊ ဘဂၤလားေဒ့ရ္ွနဲ႔ ျမန္မာႏိုင္ငံေတြက လူဦးေရ ၈ ဒႆမ ၂ သန္းအတြက္ အသက္ အႏၱရာယ္ ၿခိမ္းေျခာက္မႈေတြ ရိွေနတယ္လို႔ ေျပာပါတယ္။
 
ျမန္မာအာဏာပိုင္ေတြဘက္က ျပင္ဆင္မႈေတြ ေနရာခ်ထားမႈေတြ လုပ္ေနတယ္ဆိုသလို၊ လူသားခ်င္း စာနာကူညီမႈအဖဲြ႔ေတြကလည္း အေျခအေနေတြကိုေရာ ေနရာခ်ထားမႈေတြ လုပ္ေနတာကိုပါ ေစာင့္ၾကည့္ အကဲခတ္ေနတယ္လို႔ ေဖာ္ျပပါတယ္။
 
တခ်ိန္တည္းမွာ ဒုကၡသည္ေတြကို စစ္ကားေတြနဲ႔ ေရႊ႕ေျပာင္းေပးတာ၊ စစ္တပ္၀န္းအတြင္းမွာ ေနရာခ်ထားေပးတာကို ဒုကၡသည္အခ်ိဳ႕က လက္ခံဖို႔ တြန္႔ဆုတ္ေနတယ္လို႔လည္း ေဖာ္ျပပါတယ္။ HRW လူ႔အခြင့္အေရးအဖဲြ႔ရဲ႕ ေျပာခြင့္ရသူ တြန္ မလင္ေနာ့စကီး (Tom Malinowski) ကေတာ့ မူဆလင္ဒုကၡသည္ အမ်ားစုကို မေန႔ကအထိ ေရႊ႕ေျပာင္းမႈေတြ မလုပ္ေသးဘူးလို႔ ဗီြအိုေအကို ေျပာပါတယ္။
 
“ျပင္ဆင္မႈ ရိွတယ္ဆိုတာ မဟုတ္ပါဘူး။ မေန႔တုန္းကအထိ IDP ဒုကၡသည္ေတြ အမ်ားစုကို ေရႊ႕ေျပာင္းမႈေတြ မလုပ္ရေသးပါဘူး။ ဒီေန႔ေတာ့ ျပင္ဆင္ ေဆာင္ရြက္မႈေတြ လုပ္လာလိမ့္မယ္လို႔ေတာ့ ေမွ်ာ္လင့္ပါတယ္။ မေန႔ကအထိေတာ့ ဒုကၡသည္ ၆ ေသာင္းခဲြဟာ ေရေဘးဒဏ္ ခံရေလ့ရိွတဲ့ ေဒသေတြမွာ ရိွေနတုန္းပါပဲ။ ဒီလူေတြကို ေနရာေရႊ႕ေပးဖို႔ ဆိုၿပီးေတာ့ ႏိုင္ငံတကာ အသိုင္းအ၀ိုင္းအေနနဲ႔ ရခိုင္ျပည္နယ္ အာဏာပိုင္နဲ႔ ဦးသိန္းစိန္အစိုးရတို႔ကို ၿပီးခဲ့တဲ့လေတြကတည္းက တိုက္တြန္းခဲ့တာပါ။ ဒါေပမဲ့ အေရးယူ ေဆာင္ရြက္ေပးျခင္း မရိွပါဘူး။ အခု ေရႊ႕ေျပာင္း ေနရာခ်ေပးတယ္ဆိုတာ စစ္ေတြနားက လူအနည္းစုကိုပါ။”
 
OCHA ထုတ္ျပန္ခ်က္မွာေတာ့ ရခိုင္ေျမာက္ပိုင္း ေမာင္ေတာေဒသမွာ ေရြႊ႕ေျပာင္း ေနရာခ်မႈေတြဟာ အျခားေနရာေတြမွာထက္ ေႏွးေကြးေနတယ္လို႔ ေဖာ္ျပေပမဲ့ ဘာေၾကာင့္လဲဆိုတာ အေသးစိတ္ကိုေတာ့ မေျပာပါဘူး။ အဲ့ဒီမွာရိွတဲ့ စုစုေပါင္းေက်းရြာ ၆၄ ရြာကို ေျပာင္းေရြႊ႕ေနရာခ်ထားမႈေတြ လုပ္ဖို႔ရိွတယ္လို႔ ေဖာ္ျပပါတယ္။
 
ေဘးကင္းရာ ေရႊ႕ေျပာင္း ေနရာခ်ထားမႈေတြကို ေမလ ၁၃ ရက္ေန႔က စတင္ခဲ့ၿပီး၊ အခု ေမလ ၁၅ ရက္ေန႔မွာ အေတာ္မ်ားမ်ား ၿပီးစီးလိမ့္မယ္လို႔ ေမွ်ာ္လင့္တဲ့အေၾကာင္း အစိုးရက ခန္႔မွန္းထားတယ္လို႔ ဆိုုပါတယ္။
 
ၿပီးခဲ့တဲ့ႏွစ္တုန္းက ပဋိပကၡေတြ အၾကမ္းဖက္မႈေတြ ရိွခဲ့တာေၾကာင့္ ေဒသတြင္းမွာ လူမႈ အသိုင္းအ၀ိုင္း ႏွစ္ခုအၾကားမွာ စိုးရိမ္ခ်က္ေတြကလည္း ရိွေနဆဲပါ။ ဒါေၾကာင့္လည္း မုန္တိုင္းအႀကိဳ ျပင္ဆင္ ေနရာခ်ထားေရး ကိစၥေတြမွာလည္း အဲ့ဒီ စိုးရိမ္ခ်က္ေတြေၾကာင့္ မေျပမလည္ ျဖစ္မႈေတြလည္း ရိွတယ္လို႔ သိရပါတယ္။
 
မူဆလင္ ေခါင္းေဆာင္ေတြကလည္း မူဆလင္ အသိုင္းအ၀ိုင္းအေနနဲ႔ အာဏာပိုင္ေတြနဲ႔ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ၾကဖို႔ကို တိုက္တြန္းေနတယ္လို႔ OCHA ထုတ္ျပန္ခ်က္မွာ ေဖာ္ျပပါတယ္။ လူသားခ်င္း စာနာကူညီေရးအဖဲြ႔ေတြ၊ ေဆးအဖဲြ႔ေတြကလည္း မုန္တိုင္း ၀င္ေရာက္ခဲ့ရင္ မုန္တိုင္းအလြန္ အေျခအေနမွာ ကယ္ဆယ္ ကူညီေရးေတြ လုပ္ႏိုင္ဖို႔ ျပင္ဆင္ ေဆာင္ရြက္ေနတာလည္း ရိွပါတယ္။ တြန္ (Tom) ကေတာ့ ျမန္မာအာဏာပိုင္ေတြအေနနဲ႔ လူသားခ်င္း ကူညီေရးအဖဲြ႔ေတြကို ၀င္ေရာက္ လုပ္ကိုင္ခြင့္ေပးသလုိ၊ သူတို႔ အႀကံျပဳခ်က္ေတြကိုလည္း အာဏာပိုင္ေတြဘက္ကလည္း နားေထာင္ဖို႔ လိုမယ္လို႔ ေျပာပါတယ္။
 
“အဲ့ဒီေဒသကို လူသားခ်င္း စာနာမႈ အကူအညီ ေပးေရးအဖဲြ႔ေတြ သြားေရာက္ခြင့္ ေပးတာ မွန္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ခက္တာကေတာ့ အခု မိုးရာသီေရာက္လာၿပီဆိုေတာ့ သူတို႔ကို ေဘးကင္း လံုၿခံဳတဲ့ ေနရာမ်ိဳးေတြမွာ ေနရာေျပာင္းခ်ေပးဖို႔ တိုက္တြန္းတာကို အာဏာပိုင္ေတြက နားမေထာင္တာပါ။”
 
အခုလို ရခိုင္ျပည္နယ္ေျမာက္ပိုင္းေဒသကို မုန္တိုင္း၀င္မယ္ဆိုတဲ့ စိုးရိမ္ခ်က္ၾကားထဲမွာပဲ၊ ျမန္မာသမၼတ ဦးသိန္းစိန္ဟာ ရက္ပိုင္းအတြင္းမွာ အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စုကို ႏိုင္ငံေတာ္ခရီးစဥ္အျဖစ္ စတင္ဖို႔ ရိွေနပါတယ္။ မေန႔တုန္းက သမၼတ႐ံုးရဲ႕ ၀ပ္ဆိုဒ္ အင္တာနက္ စာမ်က္ႏွာမွာေတာ့ မုန္တိုင္းနဲ႔ပတ္သက္လို႔ ႀကိဳတင္ ညိႇႏိႈင္းအစည္းအေ၀းကို သမၼတ ဦးသိန္းစိန္ ကိုယ္တိုင္ ဦးေဆာင္ စည္းေ၀းခဲ့တာကို ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ သဘာ၀ ေဘးအႏၱရာယ္ဆိုတာကို တားဆီးလို႔ မရေပမဲ့၊ ထိခိုက္ ဆံုးရံႈးမႈ အနည္းဆံုးျဖစ္ေအာင္ ေဆာင္ရြက္သြားရမယ္ဆိုၿပီး အဲ့ဒီအစည္းအေ၀းမွာ သမၼတ ဦးသိန္းစိန္ က တိုက္တြန္းေျပာၾကားထားပါတယ္။ 
VOA