ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ မၾကာခင္ က်င္းပဖုိ႔ရွိေနတဲ့ လႊတ္ေတာ္ ၾကားျဖတ္ ေရြးေကာက္ပဲြဟာ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး လုပ္မယ္လုိ႔ ကတိေပးထားတဲ့ အစုိးရအတြက္ စမ္းသပ္ခ်က္တစ္ခု ျဖစ္မယ္လုိ႔ ကုလသမဂၢရဲ႕ ျမန္မာႏုိင္ငံဆုိင္ရာ လူ႔အခြင့္အေရး စုံစမ္းစစ္ေဆးသူ ေတာမတ္စ္အုိေဟးကင္တားနား (Tomas Ojae Quintana) က ေျပာလုိက္ပါတယ္။
အရပ္သား အစုိးရအျဖစ္ တက္လာစဥ္ကစလုိ႔ အေျပာင္းအလဲေတြ လုပ္ေဆာင္လာတာ မွန္ေပမဲ့ တုိးတက္ေအာင္ လုပ္ရမယ့္ ေနရာေတြ အမ်ားအျပား ရွိေနတာကုိလည္း ေတြ႔ရတယ္လုိ႔ မေန႔က ၆ ရက္ၾကာ ခရီးစဥ္ အဆုံးသတ္ခ်ိန္မွာ လူ႔အခြင့္အေရး ကုိယ္စားလွယ္က ေျပာလုိက္တာပါ။ အျပည့္အစုံကုိေတာ့ ကုိေအာင္လြင္ဦး က တင္ျပထားပါတယ္။
ဧၿပီလ ၁ ရက္ေန႔ က်င္းပမယ့္ လႊတ္ေတာ္ ၾကားျဖတ္ ေရြးေကာက္ပဲြေတြက ျမန္မာအစုိးရရဲ႕ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး လုပ္ငန္းစဥ္ဟာ ဘယ္ေလာက္ တုိးတက္မႈ ရွိေနၿပီလဲဆုိတာကုိ စမ္းသပ္မႈတစ္ခု ျဖစ္မယ္လုိ႔ သူယုံၾကည္တဲ့အေၾကာင္း ကုလသမဂၢ ျမန္မာႏုိင္ငံဆုိင္ရာ လူ႔အခြင့္အေရး အထူးကုိယ္စားလွယ္က ေျပာလုိက္တာပါ။ ေရြးေကာက္ပဲြေတြမွာ လြတ္လပ္မွ်တၿပီး ပြင့္လင္းျမင္သာမႈ ရွိရွိနဲ႔ အားလုံးပါ၀င္ခြင့္ မလဲြမေသြရွိဖုိ႔ လုိမယ္လုိ႔လည္း လူ႔အခြင့္အေရး အထူးကုိယ္စားလွယ္ ေတာမတ္စ္အုိေဟးကင္တားနား က ေျပာသြားပါတယ္။ ျမန္မာအာဏာပုိင္ေတြ ဘက္ကေတာ့ ေရြးေကာက္ပဲြေတြ လြတ္လပ္ပြင့္လင္းမႈ ရွိေစမယ့္ အစီအမံေတြအတြက္ ျပင္ဆင္ေနတယ္လုိ႔ သူ႔ကုိေျပာျပတဲ့အေၾကာင္း ရန္ကုန္ေလဆိပ္က သတင္းစာ ရွင္းလင္းပဲြအတြင္း ေျပာခဲ့တာပါ။
“ၾကားျဖတ္ေရြးေကာက္ပဲြမွာ ႏုိင္ငံတကာက ေစာင့္ၾကည့္ အကဲခတ္သူေတြကုိ ခြင့္ျပဳေရးအတြက္ စဥ္းစားေနတဲ့အေၾကာင္း ျပည္ေထာင္စု ေရြးေကာက္ပဲြ ေကာ္မရွင္ ဥကၠ႒က က်ေနာ့္ကုိေျပာပါတယ္။”
တကယ္ေတာ့ ကုလသမဂၢ အပါအ၀င္ ႏုိင္ငံတကာ အသုိင္းအ၀ိုင္းနဲ႔ ျမန္မာ့ဒီမုိကေရစီေရး လႈပ္ရွားသူေတြကပါ ျမန္မာႏုိင္ငံ လႊတ္ေတာ္တြင္းက လစ္လပ္သြားတဲ့ ေနရာေတြအတြက္ ၾကားျဖတ္ ေရြးေကာက္ပဲြေတြ က်င္းပမယ့္ အစီအစဥ္မွာ လြတ္လပ္မွ်တမႈ ရွိေစေရး တုိက္တြန္းေနၾကတာပါ။ အေမရိကန္ လက္ေထာက္ ႏုိင္ငံျခားေရး၀န္ႀကီး တစ္ဦးျဖစ္တဲ့ မိုက္ကယ္ပို႔စ္နာ (Michael Posner) ကလည္း ေရြးေကာက္ပဲြကုိ ျပည္တြင္း ျပည္ပက ေစာင့္ၾကည့္ အကဲခတ္သူေတြ ခြင့္ျပဳဖုိ႔ ၿပီးခဲ့တဲ့ တပတ္ထဲမွာပဲ တုိက္တြန္းစကား ေျပာခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။ ကုလသမဂၢ လူ႔အခြင့္အေရး ကုိယ္စားလွယ္ ကင္တားနား ကေတာ့ ေရြးေကာက္ပဲြ ေကာ္မရွင္ဥကၠ႒ က လြတ္လပ္ မွ်တမႈ ရွိရပါေစ့မယ္လုိ႔ ကတိက၀တ္ ျပဳထားေပမဲ့လည္း ေရြးေကာက္ပဲြကုိ အမ်ားက ယုံၾကည္လက္ခံႏုိင္ဖုိ႔ ဆုိတာဟာ မဲထည့္တဲ့ တစ္ရက္တည္းနဲ႔ ဆုံးျဖတ္ႏုိင္တာမ်ဳိး မဟုတ္ဘဲ က်င္းပမယ့္ေန႔အထိ ေဆာင္ရြက္သြားရမယ့္ လုပ္ငန္းစဥ္တစ္ခုလုံးနဲ႔ တုိင္းတာရမွာသာ ျဖစ္တယ္လုိ႔ ေျပာခဲ့တာပါ။ ခရီးစဥ္အတြင္း ျမန္မာအစုိးရ တာ၀န္ရွိသူေတြ၊ ဒီမုိကေရစီ လႈပ္ရွားသူေတြနဲ႔ ႏုိင္ငံေရး အက်ဥ္းသားေတြကုိပါ ေတြ႔ဆုံခဲ့တဲ့ လူ႔အခြင့္အေရး ကုိယ္စားလွယ္က အစုိးရသစ္ လက္ထက္ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈေတြ အေပၚ အသိအမွတ္ျပဳ ေျပာဆုိခဲ့တာ ျဖစ္ေပမဲ့ တခ်ိန္တည္းမွာပဲ စုိးရိမ္မကင္းစရာ အေၾကာင္းအရာ အမ်ားအျပား ရွိေနတုန္းပဲလုိ႔လည္း သတိေပးခဲ့တာပါ။ အထူးသျဖင့္ လက္နက္ကုိင္ ပဋိပကၡျဖစ္ရာ ေဒသေတြက လူ႔အခြင့္အေရး ခ်ဳိးေဖာက္မႈ ျပႆနာေတြဟာ အေရးတႀကီး ကုိင္တြယ္ေျဖရွင္းရမယ့္ ကိစၥတစ္ခု ျဖစ္တယ္လုိ႔လည္း လူ႔အခြင့္အေရး ကုိယ္စားလွယ္က ေျပာသြားပါတယ္။
“က်ေနာ္ေျပာခဲ့သလုိပါပဲ လက္ရွိလူ႔အခြင့္အေရး ခ်ဳိးေဖာက္မႈေတြ၊ အထူးသျဖင့္ လက္နက္ကုိင္ ပဋိပကၡေတြ ျဖစ္ပြားရာ ေဒသေတြက ကိစၥေတြကုိ ေဆြးေႏြးပါတယ္။ ဒီလုိ ခ်ဳိးေဖာက္မႈေတြ ဆက္မျဖစ္ရေအာင္ တားဆီးဖုိ႔ အစုိးရက ေဆာင္ရြက္ေနတဲ့ ကိစၥေတြ အျဖစ္နဲ႔ ကာကြယ္ေရး၀န္ႀကီးက က်ေနာ့္ကုိ ေျပာတာကေတာ့ က်ဴးလြန္သူ တခ်ဳိ႕ကုိ အေရးယူတာေတြ ရွိတယ္လုိ႔ ေျပာပါတယ္။ ဒါေပမဲ့လည္း အခ်က္အလက္ေတာ့ မ်ားမ်ားစားစား ေပးတာမ်ဳိး မရွိပါဘူး။ လူ႔အခြင့္အေရး ခ်ဳိးေဖာက္မႈေတြ အထူးသျဖင့္ ကခ်င္ျပည္နယ္မွာ ျဖစ္ပြားေနတုန္းပဲလုိ႔ သတင္းေတြ ၾကားေနရတဲ့အေပၚ ေဆာင္ရြက္ရမယ့္ ကိစၥေတြ အမ်ားႀကီး ရွိေနပါတယ္။”
ျမန္မာအစုိးရက ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး လုပ္ငန္းစဥ္ တစိတ္တပုိင္းအျဖစ္ အမ်ဳိးသား လူ႔အခြင့္အေရး ေကာ္မရွင္ တစ္ရပ္ကုိ ဖဲြ႔စည္း လုိက္တာလုိ ေျခလွမ္းေတြ လွမ္းလာေပမဲ့ ႏုိင္ငံတကာ စံခ်ိန္စံညႊန္းနဲ႔ ကုိက္ညီတဲ့ အဖဲြ႔အစည္း တစ္ခုအျဖစ္ မေတြ႔ရဘူးလုိ႔လည္း လူ႔အခြင့္အေရး ကုိယ္စားလွယ္က ေျပာသြားပါတယ္။ ဒီလုိပဲ တရားဥပေဒ စုိးမုိးေရးနဲ႔ တရားစီရင္ေရး က႑ေတြမွာ အားနည္းခ်က္ အမ်ားအျပား ရွိေနတုန္းပဲလုိ႔ ေထာက္ျပခဲ့တာပါ။
“တရားစီရင္ေရး စနစ္မွာ လြတ္လပ္မႈ အားနည္းတယ္ ဆုိတာကေတာ့ ရွင္းေနပါတယ္။ တရားသူႀကီးခ်ဳပ္ဟာ သမၼတက ခန္႔အပ္ထားတာပါ။ က်ေနာ္ရထားတဲ့ သတင္းအခ်က္အလက္ေတြ အရဆုိရင္လည္း ယုံၾကည္ခ်က္ေၾကာင့္ အက်ဥ္းက် ေနသူေတြကုိ တရားစီရင္မႈေတြမွာ မွ်တမႈ မရွိပါဘူး။”
အစုိးရသစ္အျဖစ္ တက္လာၿပီးေနာက္ တရားဥပေဒေတြကုိ ျပင္ဆင္တာေတြ၊ ျပန္လည္သုံးသပ္တာေတြ ရွိေပမဲ့လည္း ႏုိင္ငံေတာ္ ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္ေရး၊ အီလက္ထေရာနစ္ နဲ႔ တရားမ၀င္ အသင္းအဖဲြ႔ ဖဲြ႔စည္းတဲ့ ဥပေဒေတြနဲ႔ တက္ၾကြ လႈပ္ရွားသူေတြ အေပၚ အေရးယူတာမ်ဳိးေတြ ရွိေနတုန္းပဲလုိ႔လည္း ေျပာသြားပါတယ္။ ဒီလုိ အေျခအေနေတြကုိ ျမန္မာအစုိးရအေနနဲ႔ အထူးသျဖင့္ အေရွ႕ေတာင္အာရွ ႏုိင္ငံမ်ားအသင္း (Asean) ရဲ႕ ဥကၠ႒အျဖစ္ ေရွ႕ႏွစ္ထဲ တာ၀န္မယူမီမွာ လူ႔အခြင့္အေရး အေျခအေနေတြ တုိးတက္မႈရွိေအာင္ လုပ္သြားဖုိ႔ လုိမယ္လုိ႔ ကုလသမဂၢရဲ႕ ျမန္မာႏုိင္ငံဆုိင္ရာ လူ႔အခြင့္အေရး အထူးကုိယ္စားလွယ္ ကင္တားနားက (၅) ႀကိမ္ေျမာက္ ျမန္မာႏုိင္ငံ ခရီးစဥ္ အဆုံးသတ္ခ်ိန္မွာ တုိက္တြန္းသြားတာ ျဖစ္ပါတယ္။
FROM VOA