ျမန္မာအပါအဝင္ ကမၻာ့အမ်ဳိးသမီးထုရဲ႕သတၱိ ကယ္ရီ ခ်ီးက်ဴး

၂၀၁၃ ခုႏွစ္ အမ်ဳိးသမီးသတၱိရွင္ဆုရွင္မ်ားနဲ႔ သမၼတကေတာ္ မီရွဲလ္အိုဘားမား၊ ႏိုင္ငံျခားေရးဝန္ႀကီး ဂၽြန္ကယ္ရီတို႔ႏွင့္အတူ ေတြ႔ရစဥ္။

မတ္လ (၈) ရက္ေန႔မွာ က်ေရာက္တဲ့ ႏုိင္ငံတကာ အမ်ဳိးသမီးမ်ားေန႔ အထိမ္းအမွတ္အျဖစ္ အေမရိကန္ႏိုင္ငံျခားေရး ဝန္ႀကီးဌာနက ကမၻာတဝွန္းက အမ်ဳိးသမီးအေရး လႈပ္ရွားသူ (၉) ဦးကို Women of Courage အမ်ဳိးသမီး သတၱိရွင္ဆု ခ်ီးျမႇင့္ခဲ့ပါတယ္။ ဆုခ်ီးျမႇင့္ပဲြမွာ အမ်ဳိးသမီးတို႔ရဲ႕ သတၱိနဲ႔ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ ျမန္မာအမ်ဳိးသမီးေတြကို ထည့္သြင္း ခ်ီးက်ဴးသြားပါတယ္။ အေၾကာင္းစံုကို ေဒၚလွလွသန္းက တင္ျပေပးထားပါတယ္။

အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုက ႏုိင္ငံတကာ အမ်ဳိးသမီးမ်ားေန႔မွာ ကမၻာတဝွန္း အမ်ဳိးသမီးမ်ားအခြင့္အေရးကို သတၱိရွိရွိနဲ႔ စြမ္းေဆာင္ေပးခဲ့ၾကတဲ့ ဆုရွင္ အမ်ဳိးသမီးကိုးဦးကို Women of Courage - အမ်ဳိးသမီး သတၱိရွင္ဆုကို ခ်ီးျမႇင့္ခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။ အေမရိကန္ႏိုင္ငံျခားေရး ဌာနမွာ က်င္းပခဲ့တဲ့ ဆုခ်ီးျမႇင့္ပဲြမွာ အေမရိကန္သမၼတကေတာ္ မီရဲွလ္ အိုဘားမားလည္း တက္ေရာက္ခဲ့ပါတယ္။ သူက အမ်ဳိးသမီးအေရး လႈပ္ရွားေဆာင္ရြက္သူ သတၱိရွင္ (၉) ဦးကို အခုလို ဆုခ်ီးျမႇင့္တာဟာ က်န္တကမၻာလံုးရွိ အမ်ဳိးသမီးေတြကိုလည္း ႏိုးၾကားမႈ ရရွိေစဖို႔ ရည္ရြယ္တယ္လို႔ အခုလို ေျပာပါတယ္။

“ဒီဆုဟာ အမ်ဳိးသမီးအနည္းငယ္ကိုသာ ဂုဏ္ျပဳတာ မဟုတ္ပါဘူး။ ဒီဆုဟာ အမ်ဳိးသမီးေတြအားလံုး စည္းလံုးၾကၿပီးေတာ့ ေဘးပတ္ဝန္းက်င္မွာျဖစ္ေနတဲ့ မတရားမႈေတြအေပၚမွာ မ်က္စိဖြင့္ထားၾကဖို႔ လႈံ႔ေဆာ္မႈပါပဲ။ က်မတို႔ ႏွလံုးသားေတြထဲမွာ ဘယ္လိုသတၱိေတြ ရွိေနၾကတယ္ဆိုတာ ဆန္းစစ္ၾကဖို႔ပါ။ ႏွိပ္စက္ညႇင္းပမ္းမႈ၊ လူနည္းစု ခဲြျခားမႈအေၾကာင္း တင္ျပခဲ့တဲ့ သတင္းေထာက္၊ ဖိႏွိပ္မႈကို အင္တာနက္ တြစ္တာကတဆင့္ တင္ျပခဲ့တဲ့ ကဗ်ာဆရာမ၊ သားအသတ္ခံရလို႔ ရတဲ့ပူေဆြးမႈကို အေျခခံၿပီးေတာ့ ႏုိင္ငံတဝွန္း အေျပာင္းအလဲေဖာ္ေဆာင္ဖို႔ လႈပ္ရွားခဲ့တဲ့ မိခင္- ဒီအမ်ဳိးသမီးေတြရဲ႕ စိတ္ဓာတ္ခြန္အားကို က်မတို႔ ဒီကေန႔ ျမင္ေတြ႔ခဲ့ရတာပါ။”

အမ်ဳိးသမီး သတၱိရွင္ ကိုးဦးတို႔ကေတာ့- အာဖဂန္နစၥတန္က လမ္းပန္းဆက္သြယ္ေရး ေစာင့္ၾကည့္ေရးတပ္ဖဲြ႔မွာ ပထမဦးဆံုး အမ်ဳိးသမီး ဒု-ဗိုလ္ျဖစ္တဲ့ Malalai Bahaduri- တ႐ုတ္ႏုိင္ငံမွာ တိဘက္လူမ်ဳိးေတြအေပၚ လူ႔အခြင့္အေရး ခ်ဳိးေဖာက္မႈေတြအေၾကာင္း လူသိရွင္ၾကား ထုတ္ေဖာ္ေျပာၾကားခဲ့သူ အထင္ကရ တိဘက္စာေရးဆရာမ Tsering Woeser- ဟြန္းဒါးရပ္စ္က အမ်ဳိးသားရင္ၾကားေစ့ေရးအတြက္ ေဆာင္ရြက္ခဲ့သူ Julieta Castellanos - အမ်ဳိးသမီးမ်ားအေပၚ အၾကမ္းဖက္မႈကို ကန္႔ကြက္လႈပ္ရွားခဲ့လို႔ ၁၇ ႀကိမ္တုိင္ေအာင္ အဖမ္းခံခဲ့ရတဲ့ ႏုိင္ဂ်ီးရီးယား လူ႔အခြင့္အေရးလႈပ္ရွားသူ - Josephine Obiajulu Odumakin - ႐ုရွားက မူးယစ္ေဆး ေမွာင္ခိုေရာင္းဝယ္မႈနဲ႔ သတင္းေထာက္ေတြအသတ္ခံရမႈ အစရွိတဲ့ အႏၱရာယ္ရွိတဲ့ သတင္းေတြကို မွတ္တမ္းတင္ျပခဲ့သူ ႐ုရွားသတင္းေထာက္  Elena Milashina -- ဆိုမာလီယာက ေသနတ္ကိုခ်၊ ကေလာင္ကိုကိုင္ ဆိုတဲ့ေဆာင္ပုဒ္ကို လက္ကိုင္ထားၿပီး ၿငိမ္းခ်မ္းေရးလႈပ္ရွားသူ Fartuun Adan- ဆီးရီးယား အတိုက္အခံ အမ်ဳိးသမီးေခါင္းေဆာင္ Razan Zeitunah-နဲ႔ ဗီယက္နမ္မွာ ကြန္ျမဴနစ္ပါတီကို သတၱိရွိရွိ ေဝဖန္ေရးသားခဲ့သူ ဘေလာ့ဂါ Ta Phone Tan နဲ႔ ၿပီးခဲ့တဲ့ႏွစ္ ဒီဇင္ဘာလက နယူးေဒလီမွာ ရက္ရက္စက္စက္ အဓမၼျပဳက်င့္ အသတ္ခံခဲ့ရသူ Nirbhaya တို႔ပဲ ျဖစ္ၾကပါတယ္။
အခုလို ဆုရွင္ အမ်ဳိးသမီးေတြရဲ႕သတၱိကို အေမရိကန္ႏိုင္ငံျခားေရး ဝန္ႀကီး ဂၽြန္ကယ္ရီက ခ်ီးက်ဴးရာမွာ ျမန္မာ အမ်ဳိးသမီးေတြရဲ႕သတၱိကိုလည္း မီးေမာင္းထုိးျပသြားပါတယ္။

“အမ်ဳိးသမီးေတြရဲ႕ သတၱိအေၾကာင္း ေျပာရမယ္ဆိုရင္ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ က်ေနာ္ေရာက္ရွိစဥ္က ေတြ႔ဆံုခဲ့တဲ့ ထိုစဥ္က ေနအိမ္အက်ယ္ခ်ဳပ္ က်ခံေနရတဲ့ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ရဲ႕ သတၱိ၊ ဒါ့အျပင္ က်ေနာ္ ႏုိင္ငံျခားေရးဝန္ႀကီးရာထူး လက္ခံၿပီး တတိယေန႔မွာ ေတြ႔ဆံုခဲ့သူေတြထဲမွာ ပါဝင္တဲ့ ျမန္မာအမ်ဳိးသမီး ေလးဦးတို႔ရဲ႕ သတၱိ၊ အဲဒီထဲက အမ်ဳိးသမီး ၂ ဦးဟာ ႏုိင္ငံေရးအက်ဥ္းသားေတြ ျဖစ္ခဲ့ၾကၿပီး အခုဆိုရင္ တခ်ိန္က သူတို႔ကို အက်ဥ္းခ်ထားခဲ့တဲ့ ႏုိင္ငံ့အက်ဳိးအတြက္ သယ္ပိုးေပးေနၾကပါၿပီ။”

အေမရိကန္ ႏုိင္ငံျခားေရးဝန္ႀကီး ဂၽြန္ကယ္ရီမိန္႔ခြန္းမွာ ထည့္သြင္းေျပာၾကားသြားတဲ့ ျမန္မာအမ်ဳိးသမီးေတြကေတာ့ ေဖေဖာ္ဝါရီလက ျမန္မာအမ်ဳိးသမီးမ်ား ေခါင္းေဆာင္မႈ ေလ့လာေရး ကိုယ္စားလွယ္အဖဲြ႔ဝင္ေတြလည္း ျဖစ္ၾကပါတယ္။ သူတို႔ေလးဦးကေတာ့ အဖဲြ႔ေခါင္းေဆာင္ မဇင္မာေအာင္၊ IRC ႏုိင္ငံတကာ ကယ္ဆယ္ေရးေကာ္မီတီက မနီလာဦး၊ Triangle Women Support အဖြ႔ဲ ပူးတဲြမတည္သူ မခင္ေလး (ေခၚ) မခင္သန္းျမင့္နဲ႔ ပ႑ိတ ဖြ႔ံၿဖိဳးေရးအဖဲြ႔ကို ပူးတဲြ မတည္သူ မရႊန္းလဲ့ေဆြရည္တို႔ပဲ ျဖစ္ၾကပါတယ္။
အဲဒီေလးေယာက္အနက္ မဇင္မာေအာင္နဲ႔ မခင္ေလးတို႔ကေတာ့ အေမရိကန္ႏိုင္ငံျခားေရး ဝန္ႀကီး ေျပာခဲ့သလို ႏုိင္ငံေရးအက်ဥ္းသားေဟာင္းေတြ ျဖစ္ၾကပါတယ္။ မဇင္မာေအာင္ဟာ မႏွစ္က ႏုိင္ငံျခားေရးဌာနက ခ်ီးျမႇင့္ခဲ့တဲ့ အမ်ဳိးသမီးသတၱိရွင္ဆုကို ခ်ီးျမႇင့္ခဲ့ျခင္း ခံရသူျဖစ္ၿပီး လက္ရွိမွာ ရန္ကုန္မွာ ႏိုင္ငံေရးသိပၸံေက်ာင္းကို ႏုိင္ငံေရးအက်ဥ္းသားေဟာင္းေတြနဲ႔အတူ ဖြင့္လွစ္ၿပီး အမ်ဳိးသမီးအေရး ေဆာင္ရြက္ေနသူလည္း ျဖစ္ပါတယ္။

၂၀၀၇ ခုႏွစ္ကတည္းက စတင္ခ်ီးျမႇင့္ခဲ့တဲ့ဒီဆုကို ဒီႏွစ္မွာေတာ့ ဆုရွင္ ကိုးဦးအနက္ ဆုေပးပဲြကို မတက္ေရာက္ႏုိင္ၾကသူေတြ ရွိပါတယ္။ တစ္ဦးကေတာ့ တ႐ုတ္အာဏာပိုင္ေတြက ႏိုင္ငံကူးလက္မွတ္ ထုတ္မေပးဘဲ ေနအိမ္အက်ယ္ခ်ဳပ္ ခ်ထားျခင္း ခံေနရတဲ့ တိဘက္က Tsering Woeser ျဖစ္ၿပီး ေနာက္တစ္ဦးကေတာ့ ေထာင္ဒဏ္ ဆယ္ႏွစ္ က်ခံေနရတဲ့ ဗီယက္နမ္က ဘေလာ့ဂါ Ta Phone Tan နဲ႔ အဓမၼျပဳက်င့္ၿပီး အသတ္ခံခဲ့ရတဲ့ ၂၃ ႏွစ္အရြယ္ အိႏၵိယသူ Nirbhaya တုိ႔ ျဖစ္ၾကပါတယ္။
ကြယ္လြန္သူ Nirbhaya အတြက္ကေတာ့ ဆုခ်ီးျမႇင့္ပဲြမွာ တစ္မိနစ္ ၿငိမ္သက္ ဂါရဝျပဳခဲ့ပါတယ္။ အေမရိကန္ ႏုိင္ငံျခားေရးဝန္ႀကီး ဂၽြန္ကယ္ရီက ဆုရွင္ေတြ ေဆာင္ရြက္ခဲ့ၾကတဲ့အေရးဟာ လူတုိင္းရဲ႕အေရးျဖစ္တယ္လို႔ အခုလို ေျပာပါတယ္။

“သူတို႔တေတြရဲ႕အေရးဟာ က်ေနာ္တို႔ရဲ႕ အေရးပါ။ အမ်ဳိးသမီးေတြရဲ႕ အေရးကိစၥဟာ အမ်ဳိးသမီးေတြနဲ႔သာ ဆုိင္တာ မဟုတ္ပါဘူး။ မိသားစုအေရး၊ စီးပြားေရး၊ လံုၿခံဳေရး၊ တရားမွ်တေရး စသျဖင့္ပါဝင္ၿပီး အမ်ဳိးသားေရာ အမ်ဳိးသမီးေရာ၊ ေယာက္က်ားေလး၊ မိန္းကေလး၊ လြတ္လပ္တဲ့ႏုိင္ငံေတြ၊ ဖိႏွိပ္ခ်ဳပ္ျခယ္ခံရတဲ့ႏိုင္ငံေတြ အားလံုးနဲ႔ သက္ဆုိင္ပါတယ္။”

ဆုေပးပဲြမွာ ဆုရွင္ေတြကိုယ္စား ေက်းဇူးတင္စကား ေျပာၾကားခဲ့သူကေတာ့ ဆိုမာလီက အမ်ဳိးသမီးေရး လႈပ္ရွားသူ Fartuun Adan ပဲျဖစ္ပါတယ္။ သူက အမ်ဳိးသမီးေတြ ဆိတ္ဆိတ္ေနတဲ့ဘဝကေန ေျပာင္းလဲဖို႔လိုတယ္လို႔ ေျပာခဲ့ပါတယ္။

အမ်ဳိးသမီးသတၱိဆုရွင္ေတြစာရင္းမွာ ကနဦးက ဆယ္ဦးရွိခဲ့ေပမဲ့ လို႔လည္း အီဂ်စ္ႏုိင္ငံက ဆမ္ဘီရာ၊ အီဘရာဟင္ကေတာ့ လူမ်ဳိးေရးဆန္႔က်င္တဲ့ ေျပာဆိုမႈေတြ ေရးသားတယ္ဆိုတဲ့ စြပ္စဲြခ်က္ေတြ ထြက္ေပၚမႈေၾကာင့္ စံုစမ္းစစ္ေဆးေနဆဲ ဆုရွင္စာရင္းက ေခတၱပယ္ဖ်က္ျခင္းခံထားရတယ္လို႔ အေမရိကန္ ႏုိင္ငံျခားေရးဌာနက ထုတ္ေဖာ္ေၾကညာခဲ့ပါတယ္ရွင္။ 
VOA